Home » Aan de slag met Nieuws in de Klas » Online Themadossiers » De coronacrisis biedt ook kansen

De coronacrisis biedt ook kansen

Suggesties voor de toekomst, maar waakzaamheid is geboden

25 maart 2020

*** (De verklaring voor de sterretjes vind je hier.)

Om de veranderingen die deze crisis met zich meebrengt duurzaam te verankeren eens ze voorbij is, belicht dit themadossier enkele heel uiteenlopende voorstellen. Want de crisis biedt wel degelijk kansen en mogelijkheden. Zo neemt de politiek steunmaatregelen die in normale omstandigheden ondenkbaar zouden zijn voor zelfstandigen en bedrijven. Al moeten we waakzaam blijven dat de allerzwaksten onder ons niet uit de boot vallen. De solidariteit die er ook is, vanuit de gezondheidssector, het maatschappelijke middenveld, het vrijwilligers- en verenigingsleven, bloeit en is hartverwarmend, maar heeft nood aan structurele ondersteuning in plaats van besparingen.

Omdat wij graag weten wat jullie denken over de themadossiers, zodat we waar nodig kunnen aanpassen en verbeteren, vragen we jullie om dit beoordelingsformulier in te vullen. Alvast hartelijk dank!

We hebben een nieuw begin nodig

In een opiniestuk op Doorbraak zijn Ivan Van de Cloot en Leo Neels scherp voor de politiek uit het verleden. Beiden zijn ze lid van de denktank Itinera dat vooral belang hecht aan hoe de economie zich ontwikkelt. Van de Cloot en Neels hekelen ook het laattijdige ingrijpen van de overheid op de coronacrisis en noemen dat symptomatisch voor hoe de overheid in België werkt. Ze geven elf suggesties voor hoe het volgens hun beter kan. Een nieuw begin, als het ware.

(CC BY 2.0) Joanna Penn

Volmachten om miljarden te spenderen

In deze analyse op DeWereldMorgen van vorige week kijkt Christophe Callewaert kritisch naar de (nu geïnstalleerde) volmachtregering, en hoe die miljarden zal spenderen om de gevolgen van de coronacrisis in te dijken. Volgens Callewaert heeft de taxshift voor bedrijven van de vorige regering een dermate diep gat geslagen, dat, in combinatie met de huidige steunmaatregelen, een nieuw besparingsbeleid onvermijdelijk zal zijn. Toch heeft de regering een keuze.

(CC BY-SA 2.0) MvanWunnik

Veranderen van koers

Ongeveer om de tien jaar krijgen we te maken met een systemische omwenteling die nagenoeg alles wat we kennen en weten in twijfel trekt, schrijven enkele Franstalige journalisten op MO*. De optelsom van de crises van de laatste decennia maakt dat we deze keer niet veel keuze meer overhebben om erop te reageren. We moeten veranderen van koers. Dat is volgens de journalisten geen hoop die ze formuleren, maar een ethische verplichting die we moeten nakomen.

Klimaatbetogers in Parijs 2018 (CC BY-ND 2.0) Jeanne Menjoulet

Vragen en discussiepunten

Doorbraak: De corona-opportuniteit

Van de Cloot en Neels zeggen dat er in België alleen iets beweegt onder grote druk. Als er een dode is gevallen, bij wijze van spreken. Ze verbazen zich erover dat er door de huidige regering dan toch stappen worden ondernomen om het coronavirus te bezweren. Ze geven ook een verklaring waarom het met het beleid niet opschiet. Welke?

Het is opvallend, want we kenden eigenlijk geen eenheid van beleid meer, enkel nog de hopeloze versnippering in bevoegdheidskwesties die élke band met de realiteit missen. We kennen ook geen beleid meer dat rust op kennis en expertise. Kennis en expertise zijn gemarginaliseerd, worden fijngemalen en politiek gekneed in eindeloze raden en commissies en finaal in de berm gereden in kabinetten en interkabinettenoverleg. Een moeilijk woord voor totale voorrang van politisering boven kennis.

Een van de aanbevelingen die Van de Cloot en Neels doen, is om te depolitiseren wat niet gepolitiseerd moet zijn: administraties, benoemingen, dossiers, ministeriële medewerk(st)ers, enz. Wat wordt er bedoeld met ‘depolitiseren’?

Alles wat ze opnoemen, wordt gedicteerd vanuit politieke partijen die er op een of andere manier baat bij hebben om er controle over te hebben. Maar dat is niet goed voor het functioneren ervan. Er wordt bijvoorbeeld niet altijd de juiste man/vrouw voor een positie gekozen, maar wel iemand die de juiste partijkaart heeft. Dat moet veranderen, vinden ze.

Er moet nu bestuurd worden. Waarom nu?

Corona is, als we dat willen, dé kans. Geen retoriek, maar daden. Het coronalabo kan ook de burgers en politici veel leren, net zoals de virologen dat deden. Neem een voorbeeld aan de daadkracht in onze gezondheidssector. We zijn, écht, met zijn allen nog tot héél veel in staat. Het momentum is er.

DeWereldMorgen: Waarom we nu een volmachtenregering hebben (en dat is niet alleen voor onze gezondheid)

Christophe Callewaert vindt het een denkfout om van deze regering te verwachten dat ze de coronacrisis daadkrachtig kan aanpakken. Waarom?

De besparingen van de voorbije jaren in alle overheidssectoren waren niet de beste voorbereiding op een gezondheidscrisis van deze omvang.

De Kamercommissie Begroting heeft alvast 1 miljard euro extra toegekend, om snel maatregelen te kunnen nemen. Wat zal er, volgens Callewaert, met dat geld gebeuren?

Het zal niet naar de gezondheidscrisis gaan, maar naar de bedrijven. Als bedrijven omvallen, kunnen ze hun schulden niet meer afbetalen en komen de instellingen die hen dat geld leenden in de problemen. Uiteindelijk krijg je zo een kettingreactie die ons in een nieuwe financiële crash kan doen belanden. Mensen die massaal werkloos worden (definitief of tijdelijk door economische werkloosheid) hebben minder koopkracht waardoor de economische dip door de stilstand van de economie kan uitmonden in een echte economische depressie.

Waarom moeten we waakzaam zijn, en overheden in de gaten houden?

Wat overheden de komende weken en maanden doen, zullen bepalen hoe de wereld er de komende jaren en decennia uitziet.

MO*: Na de pandemie

Waarom is dit onze laatste kans om te handelen?

In de afgelopen veertig jaar zijn de ongelijkheden bijna overal groter geworden. We zijn getuige van het zesde massale uitsterven van soorten, de dramatische degradatie van het land en een concentratie van broeikasgassen in de atmosfeer die de aarde geleidelijk aan in een stoomoven veranderen. Extreme weersomstandigheden zullen zich vermenigvuldigen, met aanzienlijke gevolgen voor met name de voedselproductie. Gedwongen volksverhuizingen zullen daardoor toenemen: het aantal klimaatvluchtelingen kan tegen 2050 oplopen tot 140 miljoen (volgens de Wereldbank) of zelfs 200 miljoen (volgens de Verenigde Naties).

Maar er is ook hoop. Waaruit kan je dat opmaken?

Het gezondheidspersoneel mobiliseert zich zonder de kosten te tellen. Leerkrachten tonen grote solidariteit en zetten schatten van verbeelding in om de pedagogische continuïteit te waarborgen. Maatschappelijk werkers werken hard. De politiediensten staan ten dienste van de volksgezondheidsdoelstellingen. Jongeren bieden hun vrijwilligersdiensten aan om jonge kinderen te babysitten of om boodschappen te doen voor ouderen en zwakkeren. Naaimachines draaien overuren om beschermende maskers te maken, voor in geval van nood. Werkgevers en hun personeel vinden nieuwe manieren van werken op afstand uit. We zijn getuige van een ongelooflijke ervaring van versneld collectief leren.

Er wordt ons verteld dat die verandering niet mogelijk is. Waarom?

Ons wordt verteld dat onze hersenen in staat zijn om de onmiddellijke risico’s die ons raken van dichtbij te begrijpen, maar dat ze niet zijn uitgerust om te reageren op trage risico’s, of op verre en abstracte bedreigingen. Wij zeggen dat we in staat zijn om te leren. Dat het tijd is. Dat het nu zal zijn – of dat het nooit zal zijn.

Hier vind je het opdrachtenblad als Word-document en als PDF-bestand.

Hier vind je meer informatie over Media.21

Het coronavirus, the sequel

De rol van de hoofdredacteur