Home » Aan de slag met Nieuws in de Klas » Online Themadossiers » Economie in tijden van pandemie

Economie in tijden van pandemie

Groeien, duurzaamheid, of beide?

06 januari 2021

*** (De verklaring voor de sterretjes vind je hier.)

De COVID-19-pandemie legt een zware druk op de economie. Maar het dogma luidt dat een economie moet blijven groeien om de welvaartstaat in stand te kunnen houden. In België lijkt dat idee alvast de basis voor de toekomst te zijn, want ondanks de aanwezigheid van het virus zijn er het afgelopen jaar ongeveer evenveel nieuwe zaken opgestart als vorig jaar. Tegelijkertijd heeft de pandemie wereldwijd ook het bewustzijn voor duurzaamheid, lokaal en ecologisch versterkt.

Omdat wij graag weten wat jullie denken over de themadossiers, zodat we waar nodig kunnen aanpassen en verbeteren, vragen we jullie om dit beoordelingsformulier in te vullen. Alvast hartelijk dank!

Geen ongebreidelde groei

Bart Van Craeynest, hoofdeconoom bij Voka (Vlaams netwerk van ondernemingen) zegt op Doorbraak dat een groeiende economie noodzakelijk is om iedereen te kunnen laten genieten van de vooruitgang. Toch heeft hij het niet over een ‘ongebreidelde groei’. Van Craeynest vindt dat we op duurzaamheid moeten inzetten, rekening houdend met klimaat en milieu, en een evenwichtige verdeling.

(CC BY 2.0) GotCredit

Crisis omvormen tot momentum

Het is geen geheim dat veel mensen en bedrijven zwaar te lijden hebben onder de COVID-crisis. Maar voor sommigen onder ons is dat net een trigger om een nieuwe zaak te beginnen. In 2020 waren er nauwelijks minder startende ondernemingen dan in 2019. Kandidaat ondernemers grepen bewust het momentum, lezen we op Apache. Opvallend daarbij is dat nieuwkomers via Project AZO! (dat nieuwkomers begeleidt bij het opstarten van een onderneming) een behoorlijk steentje bijdragen aan de economie.

Foodtruck Falafel Habibi © Project AZO!

Kantelmoment

Maar ook bij de consument vindt er een momentum plaats dat ingegeven is door de coronacrisis en de klimaatopwarming. De klimaatcrisis heeft duurzaamheid wel al eerder op de agenda geplaatst, de tendens om minder vlees te eten, meer lokaal voedsel te kopen, en minder te reizen, zou volgens verschillende Europese enquêtes in 2021 voor een kantelmoment kunnen zorgen. Klaus Grunert van Aarhus Universiteit in Denemarken zegt op MO* dat de verwoestende pandemie deze trends versterkt en versneld hebben. Maar, en hier komt de economie kijken, kan iedereen duurzaam, ecologisch, en lokaal wel betalen?

Winkelraam in Beieren, Duitsland (CC BY 2.0) Boris Thaser

Vragen en discussiepunten

Doorbraak: Bart Van Craeynest: ‘Zonder economische groei wordt onze maatschappij een zero-sum game’

Van Craeynest is geen voorstander van ‘ongebreidelde economische groei’. Wat stelt hij dan voor?

‘We moeten inzetten op een duurzame economische groei die rekening houdt met klimaat en milieu en evenwichtig verdeeld wordt.’

Wat is dan ook, volgens Van Craeynest, de belangrijke motor in onze economie?

‘Veel inspanning in innovatie gaan richting duurzaamheid.’ Dat zijn de sectoren van de toekomst en daar moet meer worden op ingezet. De grootste groeimogelijkheden liggen ook in het domein van duurzaamheid, vindt Van Craeynest. ‘De tendens naar de klimaatneutraliteit van onze economie zal niet snel meer verdwijnen, en ook daar schuilt potentieel in voor onze economie.’

Waarom is het zo belangrijk om de gezondheidscrisis aan te pakken?

‘Zolang het virus niet onder controle is zal de economische schade blijven toenemen.’

Apache: Coronacrisis remt ondernemingsdrang niet af

Hoe verklaart Danny Van Assche, gedelegeerd bestuurder van Unizo, de ondernemingsdrang?

Door lef en motivatie. ‘De wil en drang om te ondernemen waren groter dan de angst om te falen, zelfs in tijden van crisis’, zegt hij. ‘In de periodes van lockdown konden of mochten heel veel gegadigden niet starten, ook als ze dat eigenlijk wel wilden.’

Maar opstarten in moeilijke tijden heeft ook een keerzijde. Welke?

Stress. Vier op de tien ondernemers gingen tijdens de lockdown meestal tot bijna altijd gebukt onder stress. De belangrijkste oorzaken waren financiële problemen (52%), de organisatie van het werk (47%) en de strikte coronamaatregelen zoals het bewaren van fysieke afstand (40%).

Welke voordelen hebben nieuwkomers in het ondernemen?

Ze richten zich op nieuwe sectoren en doen dat met een scherpere businessmentaliteit. Interculturele competenties kunnen een concurrentievoordeel opleveren in internationale handel, communicatie en toerisme. Personen met een migratieachtergrond kunnen belangrijke potentiële kopers zijn bij bedrijfsoverdrachten, die in ons land al jaren steeds moeizamer verlopen.

Vrouwen doen het iets minder goed dan mannen op vlak van ondernemen. Maar ook hier is er een verschil met vrouwen met een migratieachtergrond. Hoe komt dat?

Zij uiten meer positieve redenen om voor een eigen zaak te gaan dan hindernissen om het niet te doen. Ze verwijzen naar socio-economische vooruitgang, financiële onafhankelijkheid en sociale erkenning. Zij zien het ook als een manier om discriminatie op de arbeidsmarkt aan te vechten en opportuniteiten voor anderen te creëren.

MO*: Zien we in 2021 de doorbraak van duurzame consumptie in Europa?

Waarom denkt Klaus Grunert van Aarhus Universiteit in Denemarken dat nieuwe, duurzame gewoonten kunnen blijven bestaan?

‘Gewoonten zijn geworteld in stabiele omgevingen’, zegt hij. ‘Wanneer die omgeving verstoord raakt, kunnen ze gemakkelijker veranderen. De pandemie is een ontwrichtende gebeurtenis geweest … dus het is ook een goede situatie voor gedragsverandering.’

Wat denken jullie daarvan? Zijn jullie veranderd tijdens de coronacrisis?

Waarom ziet voedingsgigant Archer Daniels Midland “duurzaamheid” als een van de vijf belangrijkste wereldwijde voedseltrends voor 2021?

Consumenten willen een positieve impact hebben op het milieu en velen weten nu meer over de verbanden tussen voeding en thema’s als arbeidsomstandigheden, vervuiling, waterkwaliteit en ontbossing, zegt het bedrijf in een rapport op basis van eigen onderzoek.

Wat is mogelijk een probleem voor consumenten om meer duurzame keuzes te maken?

Uit de EIT Food-enquête bleek dat consumenten in heel Europa het financieel moeilijk hebben tijdens de pandemie. Een derde verloor minstens een deel van het inkomen, en 55 procent vindt het moeilijk om elke maand rond te komen.
Dat suggereert dat naast milieukwesties betaalbaarheid een cruciale drijfveer van consumentengedrag zal blijven.

Hier vind je het opdrachtenblad als Word-document en als PDF-bestand.

Hier vind je meer informatie over Media.21

Wereldaidsdag

Agressieve exit Trump