Home » Aan de slag met Nieuws in de Klas » Online Themadossiers » Woke

Woke

Wakkere burger of zagende zeurpiet?

10 november 2021

*** (De verklaring voor de sterretjes vind je hier.)

Weinig woorden wekken zo veel emoties op als de term ‘woke’. Waarom krijgt de ene er groene boebels van, terwijl de andere er zo trots als een pauw van wordt? Is het een manier om de alomtegenwoordige polarisatie tegen te gaan, of is het er net een voedingsbron van? En wat betekent het precies? In dit dossier zoeken we genuanceerde antwoorden op al deze vragen. Al is nuance niet meteen iets dat aan ‘woke’ verbonden wordt.

Omdat wij graag weten wat jullie denken over de themadossiers, zodat we waar nodig kunnen aanpassen en verbeteren, vragen we jullie om dit beoordelingsformulier in te vullen. Alvast hartelijk dank!

Wat betekent het?

Journaliste Selma Franssen legt in deze video uit wat ‘woke’ precies betekent.

Deze video maakt deel uit van de reeks: Moeilijke Dingen Makkelijk Uitgelegd, een samenwerking tussen MO*, Curieus, deBuren, StampMedia en journaliste Selma Franssen

Dialoog op scherp

‘Woke’ is helemaal niet polariserend, zegt Emmanuel Iyamu op StampMedia. ‘Woke’ stelt de machtsstructuren in vraag, wil het status quo van het dominante witte discours doorbreken. En dat vindt Emmanuel net goed, het zet de dialoog op scherp. Het stelt de de culturele praktijken, eigen aan het westerse ‘beschavingsproject’ in vraag.

(CC BY 2.0) EpicTop10.com

Rik

In de wachtzaal van de tandarts ontmoet Nadia Sels Rik. Rik hoort niet tot de leefwereld van Nadia. Maar toch luistert Nadia naar Riks verhaal. Een kleine, blanke, zelfstandige man die tegen de vijftig aanloopt, met een zaak die de coronacrisis niet lijkt te overleven. Op rekto:verso maakt Nadia zich de bedenking dat het voor een man als Rik niet evident is om woke te zijn. “Voor Rik kost ‘woke’ zijn net iets meer dan bijvoorbeeld voor de universitair geschoolde twintiger die op hem neerkijkt.” Maar dat betekent niet dat we Rik horen te negeren.

Dit zou Rik kunnen zijn. (CC BY-NC-ND 20) Neil Moralee.

Hoge morele toren

Koen Tanghe heeft op Doorbraak wel degelijk begrip voor mensen die woke zijn. Maar de moralistische toon waarmee ze mensen proberen wakker te maken, heeft volgens hem een averechts effect. Bovendien, zo stelt Tanghe, heeft dat gemoraliseer doorgaans een veel minder verheven doel. En zo kan woke-zijn ook gevaarlijk worden.

foto: © Wikimedia Commons

Het nieuwe politiek correct

Volgens Gie Goris op MO* is ‘woke’ eenzelfde negatief beladen begrip als ‘politiek correct’ geworden, gebruikt om denkers en activisten in een hoek te drummen. Elke commentaar op racisme of discriminatie wordt afgedaan als reactionair. En elke witte cisgender man moet aanvaarden dat hij in wezen een racist is. Van een genuanceerd debat of discussie is geen sprake meer, iedereen is dader of slachtoffer. Voor twijfel is geen plaats meer. Met dank aan de algoritmes van de sociale media. Meer nog, twijfel wordt beschouwd als een zwakte, terwijl net de twijfel het zoeken naar de waarheid mogelijk maakt.

Scheidingslijn tussen twee meningen. CC dric / Pixabay

UPDATE: op 18 november 2021 publiceerde rekto:verso deze interessante analyse: The wokeing dead

Vragen en discussiepunten

StampMedia: Waarom we dankbaar moeten zijn voor wokecultuur

Woke en cancelcultuur hebben volgens Emmanuel Iyamu niets met polarisatie of extremisme te maken. Waarom niet? En waarom wordt de link dan wel gelegd?

De gevestigde orde, waaronder politici, academici en opiniemakers in de mainstream media – kortom de cultureel-intellectuele elite, gebruikt termen als extremisme en polarisatie om het maatschappelijke debat onder de knoet te houden. Ideeën die men “vreemd” vindt, worden al snel extreem of polariserend genoemd, het zijn zogezegd ideeën die het maatschappelijk aanvaardbare overschrijden.
Maar wokeness en cancelcultuur willen op hun eigen manier op de macht ingrijpen. Naast het op de macht van de status-quo ingrijpen, hebben woke en cancelcultuur – die oorspronkelijk vanuit een cultuur van boycotten en verantwoording afleggen vertrekt – weinig tot niets met extremisme en polarisatie te maken.

Emmanuel hekelt het feit dat ‘witheid’ niet de essentie van ‘woke’ is. Hij vindt dat door een eenzijdige lezing van ‘witheid’ het debat gekaapt wordt. Maar wat verstaat Emmanuel dan onder ‘witheid’?

Witheid is geen fysieke categorie. Het refereert niet naar iemands letterlijke huidskleur. Witheid verwijst naar de culturele praktijken die eigen zijn aan het westerse “beschavingsproject”. Dat project bevat historisch gezien het westerse patriachaat en paternalisme, het superioriteitsdenken, de Verlichting, de industrialisatie, het (markt)kapitalisme, de kolonisatie, het christendom en het racisme.

Emmanuel is blij dat wokeness het debat op scherp heeft gesteld. Waarom?

“De structurele problemen in onze superdiverse samenleving, zoals een falend onderwijssysteem en ongelijke arbeidsmarktkansen, kunnen alleen opgelost worden door een sterke uitwisseling en samenwerking tussen de linker- en rechterzijde van het politieke spectrum, maar ook met mensen uit de marge van de maatschappij: minderheden, transitmigranten, de minderbedeelden, … Het oplossen van deze problemen vergt dat de stemmen van de minderheden of gemarginaliseerde groepen gehoord worden, en dat vergt moed, maar ook investering, elkaar als gelijke partners (blijven) ontmoeten en met elkaar in dialoog blijven gaan.”
Emmanuel vindt het met andere woorden belangrijk dat we met elkaar blijven spreken, en dat er naar iedereen geluisterd wordt. Ook al is dat soms pijnlijk.

rekto:verso: NEE tegen morele zelfingenomenheid

Nadia Sels geeft een heel erg persoonlijke invulling aan het schrijven van een column. (Hier vind je meer informatie over opinies, colums, analyses en duiding.) Maar ze haalt wel een belangrijk maatschappelijk probleem aan, namelijk de scheiding tussen links en rechts, en hoe inclusief we eigenlijk willen zijn. Haar column heeft wel degelijk een sterke journalistieke waarde. Maar wat vind jij daarvan? Voel je je meer betrokken bij haar manier van denken dan je zou zijn met een heel erg op de feiten gericht artikel? Of net niet?

Doorbraak: Woke warriors of utopische slaapwandelaars?

“Gemoraliseer is een gevaarlijk, tweesnijdend zwaard: het is de manier bij uitstek om greep te krijgen op een samenleving maar het kan ook makkelijk escaleren en leidt sowieso tot een problematische, uiterst moralistische en emotionele framing die een rationele discussie bijna onmogelijk maakt.”
Wat denk jij daarvan? Maakt niet iedereen, van links tot rechts en alles daar tussenin, gebruik van een vorm van moraal? Of heeft Koen Tanghe het alleen over een overdreven vorm van moraal?

Mensen die hoog van de morele toren blazen worden vaak mede door heel wat minder verheven motieven gedreven. Koen vindt dat woke-mensen vaak minder nobele bedoelingen hebben. Ben je het daarmee eens? Waarom (niet)?

MO*: De War on Woke

Gie Goris stelt dat in de jaren 60 het verwerpen van autoriteit een zucht naar vrijheid en broederlijkheid was, maar dat het nu een uiting van wantrouwen tegenover alles en iedereen is. Bovendien gaat daaronder een donkerbruin verzet schuil tegen collectief belang en instellingen die dat belichamen.
Hij benoemt nog een niet onbelangrijk detail. Welk?

Veel van dat verzet verwerpt het collectieve, omdat men de diversiteit van de samenleving verwerpt. Vaak is het niet het gezag zelf dat verworpen wordt, maar het gezag dat weigert om een volk, dat monocultureel hoort te zijn, te verdedigen. Bij één volk en één taal hoort één leider, maar als we ons onder onbekenden, andersdenkenden en een bont geschakeerde massa moeten begeven, zijn we plots tegen autoriteit.

Je kunt Amerika niet met Europa vergelijken wat antiracistische strijd betreft, omdat de aanwezigheid van grote, zichtbare en assertieve groepen burgers van kleur hier een redelijk recent gegeven is. Maar toch vindt Gie een verrassend gelijklopende statusstrijd. Waarom?

Het feit dat hun status als burgers met gelijke rechten zo nadrukkelijk betwist wordt, wortelt natuurlijk in eerdere ideologieën die heel Europees en diep ingesleten zijn, van antisemitisme tot kolonialisme. Die overtuigingen migreerden mee met de kolonisten die het Amerikaanse continent gingen bezetten en exploiteren met de massale inzet van slavenarbeid.

Gie vindt het gebrek, of de afwezigheid van twijfel in het publieke debat een probleem. Niemand durft in het openbaar en op sociale media zeggen dat hij of zij het antwoord op een vraag niet kent, of dat hij of zij twijfelt aan deze of gene stelling. Maar Gie vermoedt (of hoopt) dat de twijfel thuis aan de keukentafel, achter gesloten deuren, wel degelijk aanwezig is. Wat denk jij? Durf jij te twijfelen? Of wordt dat niet aanvaard? En twijfel je ook alleen maar thuis, in je warme bedje?

Hier vind je het opdrachtenblad als Word-document en als PDF-bestand.

Hier vind je meer informatie over Media.21

Ons internetgebruik

Migratie