Home » Aan de slag met Nieuws in de Klas » Online Themadossiers » Stilte, rust en ontgroeien

Stilte, rust en ontgroeien

Handvatten tegen druk, angst en burn-out

26 januari 2022

*** (De verklaring voor de sterretjes vind je hier.)

Werken, werken, werken. Druk, druk, druk. En als we niet moeten werken, duiken we in onze duizend hobby’s, en onderhouden we alle mogelijke sociale contacten. Ware het niet voor Corona. De eerste lockdown toonde dat het anders kan. Dat het anders moet? Er zijn behoorlijk wat mensen die al veel langer zeggen dat we aan de limiet zitten. Want we rijden niet alleen de planeet aan een rotvaart de vernieling in, we maken onszelf even goed kapot. En voor wie?

In dit tweedelige dossier bekijken we hoe journalisten en wetenschappers handvatten aanreiken om om te gaan met de druk, de angsten, en de burn-outs die gepaard gaan met eeuwige economische groei. Helemaal niets doen, bijvoorbeeld, en ondergedompeld worden door stilte. Zonder daarvoor weggezet te worden als luilak, of nietsnut. Het heeft wel degelijk nut.

Het eerste deel bestaat uit een analyse, een column, een interview, een nieuwsbericht, en een opinie.
Het tweede deel bestaat uit een half uur durende videoreportage die wellicht klassikaal bekeken kan worden.

Omdat wij graag weten wat jullie denken over de themadossiers, zodat we waar nodig kunnen aanpassen en verbeteren, vragen we jullie om dit beoordelingsformulier in te vullen. Alvast hartelijk dank!

 

DEEL 1

Dutje als verzet

De economie moet groeien en blijven groeien. En wij moeten voortdoen, en blijven voortdoen. Identiteit is wat je doet, niet wie je bent. Arbeid en productiviteit worden gezien als hoogste goed. Maar ‘hyperproductiviteit en flitsende snelheid verbeteren ons leven niet, maar putten onszelf en de aarde uit,’ stelt Virginie Platteau op rekto:verso. Het is tijd om een stapje terug te zetten, en onze grote mond te houden, en meer te luisteren. We kunnen niet blijven produceren, want dat maakt de aarde kapot. We kunnen niet blijven voortdoen, want dat maakt onszelf kapot. The Nap Ministry is een Amerikaans activistisch collectief dat dutjes doen als vorm van verzet beschouwt. Al gaat het veel verder dan dat dutje alleen, het gaat ook om een nieuwe wereld te verbeelden die geworteld is in kalmte.

The Nap Ministry, installatie “A Resting Place” voor Flux Projects. Ponce City Market, Atlanta, 2019. Credit: @capturedbytabia

 

Prestatiemaatschappij

We leven in een ratrace waarin we niets mogen missen. Zo voelt het toch aan voor Febe De Donder op StampMedia. Of we nu moe, of ziek zijn, we blijven gaan. Dat vindt Febe de schuld van de prestatiemaatschappij. Want waarom zou er anders zo veel nadruk liggen op het dragen van een mondmasker, in plaats van op gewoon thuis te blijven? Even rusten, misschien?

Even rusten (CC BY-NC 2.0) Eric.Ray

 

Kwaliteit = kwantiteit

Met al dat voortdoen, en produceren, en dat coronavirus, en de klimaatcrisis, worden we hoe langer hoe banger. Bang van alles en iedereen, van het leven, van de wereld, van onszelf. Je zou verdorie voor minder. Socioloog en essayist Rudi Laermans zegt in een interview op Apache dat die angsten te wijten zijn aan het neoliberalisme, waarin kwaliteit gelijk staat aan kwantiteit. Je bent voortdurend in concurrentie met anderen, maar ook met jezelf. Dat genereert angst. En voor die angst moet je dan weer in therapie. Laermans vindt dat symptoombestrijding, want dat hoeven we het niet te hebben over sociale oorzaken hiervan.

Socioloog Rudi Laermans hekelt de individualisering van angst en neemt de achterliggende maatschappelijke tendensen in het vizier. (Timon Studler (Unsplash))

 

Cubaanse tijd

Patricia Campailla geeft Nederlandse les aan anderstalige nieuwkomers. In haar column op MO* schrijft ze dat een van haar studenten, de Cubaan Misael, steeds tien minuutjes te laat in haar les komt. In tegenstelling tot haar collega’s vindt ze dat niet zo erg. Patricia noemt het zijn Cubaanse tijd. Ze vindt het belangrijker dat iedere cursist zichzelf kan zijn. Bovendien houdt ze wel van op een andere manier om te gaan met tijd, zoals in veel andere landen gebeurt. Landen waar begrippen als eenzaamheid of burn-out nauwelijks gekend zijn.

(CC BY-NC 2.0) eltpics

 

RestUp!

Voor sommige bedrijven doet de pandemie er een extra laagje bovenop, waardoor de werkdruk nog is toegenomen. Bij LinkedIn bijvoorbeeld. De directie zag een bui van burn-outs hangen en besloot om bijna 16.000 werknemers een weekje verlof te geven. Om met z’n allen even de pauzeknop te kunnen indrukken. Ze noemde de verlofregeling RestUp!.

(CC BY-SA 2.0) Esther Vargas – Illustratie: Diego Cornejo

 

 

DEEL 2

Werk maakt ziek

Alsof de mantra van alsmaar meer werken en produceren niet genoeg is, moet je je werk ook met passie uitvoeren. Kijk er de vacatures maar op na. Je moet gepassioneerd zijn door alle mogelijke pietluttigheden. De passie voor het leveren van pizza’s moet in je DNA zitten. Zoiets.
In deze reportage op DeWereldMorgen vraagt freelance journalist Selma Franssen zich af waarom we dan zo veel burn-outs hebben. Werk maakt ziek, is haar conclusie. Ze praat erover met psycho-analyticus Paul Verhaege, en met de Amerikaanse journalist Sarah Jeffe, waarbij ze haar eigen professionele situatie als uitgangspunt neemt.

 

Vragen en discussiepunten

 

DEEL 1

rekto:verso: (S)caring Silence

Wat is, en wat is het probleem met grind culture?
Nachten doordoen, nooit ontbijten, sloten koffie slurpen, leven op Soylent, met weinig scrupules je doel bereiken. Dat gevoel van trots en superioriteit bij het etaleren van een ongezonde levensstijl en extreme focus die je succesvoller maakt dan anderen. Het is kortetermijnbevrediging die op de langere termijn nefast is. Voor je zelfbeeld, voor je mentale en fysieke gezondheid. Wie niet af en toe tijd neemt voor wat stilte en om te recupereren, ondermijnt de hormonenbalans, wat tot allerlei symptomen leidt en ook de chemie in de hersenen verstoort. Maar het is zo sterk, dat schuldgevoel wanneer je even pauzeert. We zijn zo gewoon geraakt aan het voortdurend afvinken van to do- en bucketlijsten, aan presteren, drukdrukdruk en oh geen tijd. We zijn drukte maken, letterlijke ‘busy-ness’ gaan verwarren met een betekenisvol leven. We zijn bang dat de afwezigheid van verplichtingen en een mentaal project ons in de verveling stort. Wie ben je nog als je niets te doen hebt, nergens wordt verwacht?
Wat is The Nap Ministry?
Een collectief met een grote online community, opgestart door Afro-Amerikaanse vrouwen die hun werk zien als een social justice-beweging en die zich nadrukkelijk afzetten van de wellnessindustrie. Het gaat hen vooral om het ontmantelen van white supremacy en kapitalisme, door te rusten. Ze zien rust als een spirituele praktijk, een kwestie van raciale en sociale rechtvaardigheid.
Waartegen verzet Black Power Naps zich?
Het verzet zich tegen institutionele uitputting en ijvert voor de herverdeling van nietsdoen, ontspanning zonder consumptie en goede nachtrust. Dat doen ze concreet door een comfortabele ruimte aan te bieden in een theater in New York en in Madrid (Siestas Negras), waar plaats is voor gedeelde ontspanning, om tijd te nemen en weer op te laden zonder veel externe prikkels.
Wat betekent zelfzorg voor Virginie Platteau, en wat doet dat met een mens?
Het is de keuze maken voor een leven waaraan je niet meer regelmatig hoeft te ontsnappen. Dat houdt in dat je de tijd neemt om naar binnen te keren en te leren jezelf te accepteren zodat je niet meer constant oververmoeid bent van het voortdurend doen alsof je je lekker voelt. Rust en stilte zijn een vorm van zelfzorg die ook hard en lastig is. Stilte doet je misschien afstand nemen in een toxische relatie, of laat je inzien dat je toch niet voldoende getalenteerd bent om het grote succes te bereiken. Of misschien roepen in de stilte je onzekerheden pijnlijk luid. Rust en stilte toelaten houdt ook in dat je je drukke levensstijl en onredelijk hectische agenda niet langer als excuus gebruikt. Zo kan rust ons helpen meer curator te worden van ons eigen leven. Tegenwoordig wordt die term uitgehold maar de oorsprong is mooi: ‘curare’ als zorg dragen, helen, genezen. Zoals een curator in de kunsten in wezen geen manager is maar iemand die zorg draagt, someone who cares, die met zorg uitkiest.

Zorg jij genoeg voor jezelf? Neem je voldoende rust? Of vind je dat je dat helemaal niet nodig hebt? Of krijg je niet de ruimte om op tijd rust te nemen?

StampMedia: Soms is rusten beter

Febe De Donder ziet dat we allemaal bang zijn om iets te missen. Ze wijt dat aan de prestatiemaatschappij. Wat vind jij daarvan?

Apache: Rudi Laermans: ‘Angst is een bijzonder sterk verdienmodel’

Waarom noemt Rudi Laermans de behandeling van burn-out symptoombestrijding?
“Eigenlijk gaat het om een sociaal verschijnsel. Het heeft vooral te maken heeft met arbeidsdruk en nieuwe systemen van kwantitatieve prestatiemeting. In een verzorgingsinstelling moet je bijvoorbeeld x-aantal mensenlichamen hebben gewassen, aan de universiteit moet je tig publicaties op jouw naam hebben staan…”
Wat is volgens Laermans de gouden formule van het kapitalisme?
“In de zogeheten creatieve – en kenniseconomie zit een grote groep mensen die eigenlijk aan zelfuitbuiting doet. Daar heerst immers de belofte dat je voluit jezelf kan ontplooien, dus werk en zelfontplooiing grijpen op elkaar in. Dan is er geen maat meer en staan de uren werk niet in verhouding tot de inkomsten. Maar omdat het deels om zelfontwikkeling gaat, voelt het niet aan als uitbuiting. Eigenlijk is dit de gouden formule van het kapitalisme.”
Wat bedoelt Laermans met angstpolitiek?
“Mensen met statusangst maken rare sprongen en zijn politiek makkelijk te mobiliseren door die statusangst te koppelen aan globalisering en de vrees voor de ander”, zegt Laermans.
“De geglobaliseerde wereld is bijzonder complex en ongrijpbaar, wat een onbestemde angst oproept. Populistische partijen transformeren deze angst in een vrees door de gevaren van globalisering te reduceren tot de effecten van migratie en multiculturaliteit. Door deze transformatie krijgt de vrezende agency of handelingsvermogen, ook al is die illusoir.”
“Eigenlijk zetten angst-entrepreneurs angst om in woede. Dat is veelal de transformatie die men aantreft aan de rechterzijde van het politieke spectrum. Ze maken iemand anders verantwoordelijk voor jouw angst en die kan je dan beginnen haten.”
“Angst is dan ook zowel politiek als economisch een bijzonder sterk verdienmodel. Kijk naar de reclame, waar men voor een groot deel van producten en diensten weet in te spelen op een mogelijk gevaar of verlies.”
Antivaxers vinden dat de overheid angst voedt door het gevaar van corona op te blazen. Ze verzinnen er allelei complottheorieën bij. Dat slaat aan bij een deel van de bevolking. Waarom?
“Die complottheorieën over corona enten zich wel op reële angsten van een andere orde. Niet zelden gaat het om bestaansangst van mensen die moeten worstelen om rond te komen en die zich in de steek gelaten voelen door onze verzorgingsstaat. Het is maar zeer de vraag of die protesterende hoogopgeleiden zich met deze mensen werkelijk solidair voelen en of het hen niet eerder te doen is om zelfbeschikking en hun eigen levensstijl.”
De ecologische crisis is zo groot dat ze voor een verlammende angst zorgt. Wat suggereert Laermans daarvoor?
Laermans suggereert om die grote eco-angst als het ware op te delen in kleinere ‘vrezen’. “Dan creëert bijvoorbeeld de vrees voor waterschaarste een specifiek handelingsvermogen: we kunnen iets ondernemen tegen watertekort.”

MO*: Tijd is iets wat je moet nemen, niet iets waar je achteraan moet hollen

Patricia Campailla geeft les aan cursisten uit verschillende landen. Landen die anders omgaan met tijd en afspraken. Wat valt haar daarbij op?
Het zijn landen waar het sociale weefsel veel hechter is en waar altijd wel een familielid is dat kan passen op de kinderen. Het zijn landen waar begrippen als ‘eenzaamheid’ en ‘burn-out’ niet of amper gekend zijn. Landen waar mensen wel eens wensen dat ze niet de hele tijd omringd waren door anderen, zodat ze af en toe ook eens kunnen ontsnappen aan de sociale controle die het hechte familieleven met zich meebrengt.
Mijn cursisten komen uit landen waar begrippen als eenzaamheid en burn-out niet of amper gekend zijn.
In een cultuur waar ‘alleen zijn’ een abstract begrip is, is losjes omgaan met afspraken en tijd ook minder een probleem. Al helemaal niet als het gaat om afspraken met vrienden of familie. Iemand komt niet of later opdagen? Het zij zo, genoeg anderen om je heen om thee mee te drinken en de gebeurtenissen van de dag te bespreken. Een afspraak die niet doorgaat in pakweg Irak of Syrië staat niet gelijk aan een avond alleen voor televisie.

Hoe sta jij tegenover tijd? Ben je een op-tijd-komer? Of net niet?

Business AM: LinkedIn geeft personeel week vrij om burn-out te vermijden

Vind je het een gek idee om bijna 16.000 mensen tegelijk met verlof te sturen? Of kan je de redenering van LinkedIn wel volgen?

 

DEEL 2

DeWereldMorgen: Reportage ‘Waarom werk niet werkt’

Discussieer! Denk na over de zin en onzin van werk. Hoe zie jij je toekomst op de arbeidsmarkt? Volg je je buikgevoel, en wil je een beroep dat je voldoening geeft? Of wil je iets gaan studeren dat werkzekerheid biedt? Bestaat zoiets wel? Kun je een alternatief verzinnen voor wat ‘de neoliberale maatschappij’ wordt genoemd? Of ben je daar best tevreden mee? Maar wat dan met burn-outs en depressies? Ben je hoopvol, of net niet?

Hier vind je het opdrachtenblad als Word-document en als PDF-bestand. 

Hier vind je meer informatie over Media.21

PFOS is grote bedreiging voor volksgezondheid
Vaccineren


Aanmelden

Meld je aan om een week lang gratis kranten en magazines in de klas te ontvangen of om de status van je bestelling te volgen.

Heb je nog geen account? Dan moet je eerst registreren.

Let op: De themadossiers en het lesmateriaal op de website van Nieuws in de Klas kan je zo gebruiken.

 

Wachtwoord vergeten?

Wachtwoord herstellen

Vul je e-mailadres in. We sturen je een mail met instructies om je wachtwoord te wijzigen.

 

Aanmelden

Subscribe to our mailing list

* indicates required

Nieuws in de Klas gebruikt deze informatie enkel om je op de hoogte te brengen van activiteiten, weetjes en trends uit de sector en van onze organisatie. Vink hieronder 'nieuwsberichten' aan als je op de hoogte wil blijven:

Je kan op elk moment jouw gegevens verwijderen door op de link 'Abonnement opzeggen' te klikken onderaan elke e-mail die je van ons ontvangt, of te mailen naar info@nieuwsindeklas.be. Bezoek onze website voor meer informatie over onze privacyverklaring. Door hieronder te klikken, stem je ermee in dat wij jouw gegevens mogen verwerken in overeenstemming met deze voorwaarden.

We gebruiken MailChimp als ons marketingplatform. Door hieronder te klikken om u te abonneren, erkent u dat uw informatie zal worden overgebracht naar MailChimp voor verwerking. Lees hier meer over de privacypraktijken van MailChimp.