Home » Aan de slag met Nieuws in de Klas » Online Themadossiers » De energiecrisis

De energiecrisis

Eentje om niet verloren te laten gaan

09 februari 2022

*** (De verklaring voor de sterretjes vind je hier.)

De prijzen van gas en elektriciteit schieten door het dak, en dat heeft grote gevolgen op de portemonnee van heel veel mensen. De overheid heeft een akkoord met maatregelen bereikt, maar dat is een compromis waar niemand echt gelukkig mee is. Het hele energiesysteem moet worden aangepast aan de toekomst, waarbij de nadruk ligt op verstandig omgaan met energie, en op milieuvriendelijke energiebronnen, zoals zon en wind, maar ook, eh, onze eigen uitwerpselen. Of hoe je een goede crisis niet verloren mag laten gaan.

Omdat wij graag weten wat jullie denken over de themadossiers, zodat we waar nodig kunnen aanpassen en verbeteren, vragen we jullie om dit beoordelingsformulier in te vullen. Alvast hartelijk dank!

Zon en wind goedkoper dan gas

De prijs van gas en elektriciteit hangt af van tal van factoren. Maar, zo lezen we op MO*, het opwekken van elektriciteit door zon en wind is veel goedkoper. Toch kan een consument niet rechtstreeks van een groenestroomleverancier afnemen. Dat komt omdat onze energiesystemen niet zijn afgestemd zijn op de evolutie van de hernieuwbare energie.

Lukasbieri / Pixnio (CC0)

Uitgelezen kans

Ook dit artikel op DeWereldMorgen zegt dat ons energiesysteem moet worden aangepast. Meer nog, het spreekt over een uitgelezen kans om dat te doen. Het gaat hier dan vooral over de energiefactuur. Die moet een prijssignaal worden die de consument naar meer duurzaamheid leidt.

Het energiesysteem moet, net zoals deze radiatoren, worden vernieuwd. (CC BY-NC-ND 2.0) Archigeek

Ouderwetse koehandel

De federale regering kon moeilijk niet reageren op de alsmaar stijgende energiefactuur. Ze is tot een akkoord gekomen waarbij het sociale tarief nog even behouden blijft, de btw op elektriciteit wordt verlaagd naar 6 procent, en waarbij iedereen in bezit van een meter een premie van 100 euro krijgt. Maar hoe dit akkoord tot stand is gekomen, oogde niet fraai. Een ‘ouderwetse koehandel’ noemt Karl van den Broeck het op Apache, waarbij het compromis ingrijpende en effectieve maatregelen in de weg stond.

Koehandel (CC BY-SA 2.0) Doug Kerr

Pipikaka

Onze kaka is 8,7 miljard euro waard als het biogas eruit onttrokken zou worden. Dit artikel op EOS is al redelijk oud, dus de waarde zal nu een pak hoger liggen. Eens het biogas eruit is kan de stront verdroogd en verkoold worden, wat het equivalent van 2 miljoen ton houtskool zou opleveren. Goed voor mens en natuur. En nee, dit is geen grap, maar pure wetenschap.

(CC BY-NC 2.0) Sam

Vloeibaar gas is niet de verlossing

Het energiesysteem moet dus dringend veranderd worden, maar dat brengt op dit moment geen soelaas. We blijven voor gas toch voor een groot stuk afhankelijk van de wispelturige Russische president Vladimir Poetin. Nochtans zou de VS een helpende hand kunnen zijn door vloeibaar gas, of LNG te leveren, schrijft Mick Van Loon op Business AM, en waar ook naar verwezen wordt in het eerste artikel van dit dossier. Maar dat gas is heel erg duur. En de Aziatische markt is momenteel voor de Amerikanen een pak lucratiever dan de het oude Europese continent.

LNG-tanker (CC BY 2.0) Ken Hodge

Omslagfoto: (CC BY-NC 2.0) James Moran

Vragen en discussiepunten

MO*: ‘Schone stroom is goedkoper dan ooit, maar waarom stijgt onze energiefactuur dan?’

Wat is het grote probleem voor huishoudens die groene stroom aankopen?

De kosten voor het opwekken van stroom uit wind en zon zijn de afgelopen tien jaar wereldwijd gedaald, met meer dan 40 procent voor onshore wind en nog veel meer voor offshore en zonne-energie.
Huishoudens betalen voor hun elektriciteit een veelvoud van wat het nu kost om het op te wekken en te transporteren met de schoonste energiebronnen.

Gas is een fossiele brandstof en moet, vermits het CO2 uitstoot bij verbranding, op termijn verdwijnen. We zullen dus als energiebron volledig afhankelijk worden van elektriciteit. Maar wat houdt een groenestroombeleid tegen?

De prijs van elektriciteit wordt bepaald door de prijs van fossiele brandstoffen, en de CO2-kosten.

Hoe kan dat o.a. opgelost worden?

Als de prijs van hernieuwbare energie bepaald zou worden door de werkelijke investeringskosten van producenten, in plaats van door gasgedreven groothandelsmarkten.

DeWereldMorgen: Energieprijzen: never waste a good crisis!

Een van de elementen om de energiefactuur te doen dalen is om zuinig om te springen met energie. Beloon zuinigheid. Wat zien jullie als manieren om zuinig te zijn met energie?

Wat houdt het capaciteitstarief in, en waarom is dat een probleem?

Fluvius zal, voor wie een digitale meter heeft, per maand nagaan wat het hoogste vermogen is dat je een kwartier lang hebt benut. Over een jaar wordt dan een lopend gemiddelde van deze maandpieken bepaald en dat is dan de basis voor de berekening van het capaciteitstarief. Wie nog een terugdraaiende teller heeft, betaalt maandelijks een vaste vergoeding.
Het capaciteitstarief in zijn huidige vorm is helaas wel een botte manier om de capaciteit te verdelen. Het houdt namelijk totaal geen rekening met het moment waarop de consument zijn maandpiek trekt. Iemand die op een zonnige zondag zijn huis aan het renoveren is of thuis een familiefeest houdt en daarbij een piek trekt, zal erop afgerekend worden, ook al kan de stroom vlot langs de kabel passeren omdat de buren allemaal het huis uit zijn.

Waarom wordt het hervormen van ons energiesysteem zo moeilijk?

Het energiesysteem structureel hervormen betekent ook de fossiele brandstoffen resoluut achter ons laten. Daar is in ons land nog werk aan de winkel: België geeft substantieel meer subsidies aan fossiele dan aan hernieuwbare energie. Zo bestendigen we onze afhankelijkheid van het buitenland, wat ons gevoeliger maakt voor prijsstijgingen.

Apache: Energieakkoord: het compromis te veel of opmaat voor doorstart van Vivaldi?

Waarom vindt Karl van den Broeck de totstandkoming van het energie-akkoord een beschamend schouwspel dat we de voorbije maanden wel vaker gezien hebben?

In plaats van als regeringspartijen achter de schermen keihard te onderhandelen en daarna eensgezind het bereikte akkoord te verdedigen, worden proefballonnetjes opgelaten in de kranten, venijnige oorlogen op Twitter uitgevochten en peperdure advertentiecampagnes op sociale media gelanceerd.
Wijlen Steve Stevaert wist vroeger al dat wie gaat jagen met de fanfare op kop niets zal vangen. In deze hypergemediatiseerde tijden is het blijkbaar voor onze staatslieden onmogelijk om hun koelbloedigheid te bewaren. Met één oog op de peilingen en een ander oog op de sociale media trekken ze van de ene zoomvergadering of tv-studio naar de andere en maken ze zich ondertussen wijs dat ze man/vrouw van het volk zijn.

Er zijn wat ongerijmdheden in dit akkoord. Weet je welke?

Niet iedereen lijdt even sterk onder de prijsstijgingen. Wie een vast tarief heeft, voelt er pas bij het afsluiten van een nieuw contract iets van. En wie zonnepanelen installeerde, zijn huis goed isoleerde en een warmtepomp installeerde, zal wellicht nog geld overhouden aan deze tegemoetkoming.
Anderzijds zijn er vreemde anomalieën in de beslissing geslopen. Zo krijgen mensen met een tweede verblijf twee energiepremies, maar mensen in een appartement krijgen maar een fractie van de 100 euro die voorzien is. Rusthuisbewoners vallen ook uit de boot. Het valt te bezien of de beslissing van de regering ongewijzigd zal worden uitgevoerd. Bijsturingen dringen zich her en der op.

Wat houdt die ouderwetse koehandel waar van den Broeck aan refereert precies in?

De Croo (en de Franstalige socialisten en liberalen) kregen hun energiecheque, maar die was te laag. CD&V en Vooruit kregen hun btw-verlaging maar niet op gas. En Groen kreeg gedaan dat de maatregel zich richtte op wie hem nodig heeft. Of toch niet? Ook Fernand Huts zal de premie van 100 euro krijgen, net zoals bezitters van zwembaden.

Welke les trekt Karl van den Broeck uit het bitsige debat over de stijgende energieprijzen?

Blijkbaar aanvaardt onze samenleving steeds minder dat de prijs van basisvoorzieningen bepaald wordt door de vrije markt. Zowel op de woonmarkt (waar de roep om betaalbare woningen haast oorverdovend geworden is) als in de gezondheidszorg (de aanpak van de coronacrisis bewijst dit) als op het vlak van energie wordt de machteloze staat ter verantwoording geroepen om paal en perk te stellen aan ongebreideld winstbejag. Of dat nu in hoofde van grote farmabedrijven, vastgoedfirma’s of Poetin is, maakt weinig verschil uit.
Voor politici is het een pijnlijk ontwaken. Decennialang hebben ze aan de bevolking moeten uitleggen dat ze alleen konden “pappen en nathouden”. Dat bedrijven moesten worden gepamperd omdat ze anders zouden delokaliseren. Dat de energiemarkt moest worden vrijgemaakt om de prijzen te doen dalen. Dat investeringen in groene investeringen niet langer fiscaal aftrekbaar moesten zijn en dat ‘de markt’ zijn werk moest doen. Vandaag vraagt de burger/consument/kiezer tekst en uitleg en verwacht hij/zij van de overheid dat ze haar rol speelt en de ‘veiligheid’ garandeert.

EOS: Energie uit uw toilet

Wat zijn de voordelen mochten we anders met onze ontlasting omspringen?

Het zou niet alleen energie opleveren, het zou ook de gezondheid van een aanzienlijk deel van de wereldbevolking ten goede komen. Volgens de Vereningde Naties hebben 2,4 miljard mensen geen toegang tot modern sanitair. Ongeveer een miljard mensen – vooral Indiërs – gebruikt helemaal geen toilet, en ontlast zich in het openbaar.
Onze ontlasting bevat bovendien waardevolle stoffen. Duizend liter urine bevat zo’n 300 gram fosfor, 900 gram kalium en 300 gram zwavel. Jaarlijks scheiden we zo’n 500 gram fosfor en 4,5 kilogram stikstof uit. Op sommige plaatsen worden die stoffen al gerecycleerd en ingezet als meststof in de landbouw.

Business AM: Kunnen de VS wel voldoende aardgas leveren om Ruslands energiegreep over Europa te neutraliseren?

Wat is LNG, en waarom is het niet zo evident om te gebruiken?

LNG wordt gemaakt door aardgas te koelen tot min 162 graden Celsius, waardoor het volume met een factor van meer dan 600 wordt verminderd. Aardgas wordt naar een haven geleid, verwerkt in een vloeibaarmakingsinstallatie en vervolgens geladen in gespecialiseerde geïsoleerde, temperatuurgecontroleerde tankers voor verzending over zee.
Om LNG te ontvangen, moet een loshaven een hervergassingsinstallatie hebben die het LNG weer in gasvorm omzet, zodat het per pijpleiding naar eindgebruikers kan worden gestuurd. Zowel vloeibaarmakingsinstallaties als hervergassingsinstallaties kosten miljarden en nemen meerdere jaren in beslag om te bouwen.

Waarom is LNG niet echt een alternatieve energiebron?

Veel Europese ontvangstterminals zitten op of in de buurt van hun capaciteit. Als het weer het toelaat, kan een tanker in een dag lossen, maar de voorzieningen om de brandstof op te slaan, te reconstitueren en naar het gasnet te sturen zijn knelpunten. Tot voor kort was er ook weinig reden om geld in grotere faciliteiten te steken. Vloeibaar aardgas was iets van een bijzaak in Europa, met ladingen die voornamelijk naar Aziatische landen als Japan, Zuid-Korea en China gingen. De realiteit is dat de wereldwijde vloeibaar-gasindustrie tegen de limiet zit.

Hier vind je het opdrachtenblad als Word-document en als PDF-bestand.

Hier vind je meer informatie over Media.21

Vaccineren

Valentijn