Racisme en discriminatie

Waarom de wereld beter af is zonder

23 maart 2022

*** (De verklaring voor de sterretjes vind je hier.)

Racisme en discriminatie zijn etterende puisten die ingrijpende gevolgen hebben, op alle mogelijke niveaus van de samenleving, tot op het medische toe. Nochtans zou de wereld veel beter af zijn zonder. Maar de strijd tegen racisme en discriminatie is er een die nooit eindigt. Toch moeten we er volgens experten blijven op inzetten, en moeten we overheden indien nodig onder druk zetten van onderuit. Of met superhelden.

Omdat wij graag weten wat jullie denken over de themadossiers, zodat we waar nodig kunnen aanpassen en verbeteren, vragen we jullie om dit beoordelingsformulier in te vullen. Alvast hartelijk dank!

 

Rassen bestaan niet

We behoren allemaal tot de menselijke soort, want rassen bestaan niet. Daar is al heel lang consensus over in de wetenschappelijke wereld. Toch wordt er door artsen nog steeds een onderscheid gemaakt tussen Kaukasisch (wit), Aziatisch en Afrikaans. En dat kan voor patiënten verstrekkende gevolgen hebben. Onderzoeker Alana Helberg-Proctor legt op EOS uit waarom artsen verder dan die hokjes moeten kijken.

Hospitaal, vermoedelijk in 1915, met witte mannen als patiënt. Nog steeds de standaard. (CC BY 2.0) 

 

Minderheden bepalen nu zelf het debat

Naar aanleiding van de internationale dag tegen racisme en discriminatie praat Samira Bendadi van MO* met de voorzitster van de interculturele organisatie KifKif Sarah El Massaoudi en met diversiteitsconsulent Omar Ba. Zij blikken terug op twintig jaar strijd tegen racisme en merken op dat een nieuwe generatie activisten, waar El Massaoudi deel van uitmaakt, het heft in eigen handen neemt, en niet passief aan de zijlijn toekijkt. Minderheden bepalen nu zelf het debat en willen zelf de samenleving vormgeven. Maar het blijft een work in progress.

 

#21daysagainstracism

Op DeWereldMorgen vertellen Amina Adebisi Odofin en Daisy Van de Vorst van de NAPAR-coalitie (Nationaal Actieplan tegen Racisme) waarom ze met de campagne #21daysagainstracism begonnen. Dat heeft alles te maken met het feit dat de Belgische overheid al 21 jaar een Interfederaal Actieplan tegen Racisme belooft, maar dat er vandaag nog steeds niets concreets op tafel ligt.

Logo NAPAR

 

Black History Month nog niet officieel erkend

De Black History Month, die voor de vijfde keer in België georganiseerd wordt, is nog steeds niet officieel erkend. Dat vindt Patricia da Costa in haar opiniestuk op StampMedia een gemiste kans, gezien het koloniale verleden van ons land.

Officiële affiche van Black History Month Belgium 2022

 

Niet alle vluchtelingen zijn gelijk

De immense solidariteit met mensen die het oorlogsgeweld in Oekraïne ontvluchten is hartverwarmend. Maar mensen van kleur die in Oekraïne werken of studeren en het land proberen uit te geraken, hebben het niet gemakkelijk. Hoewel er officieel geen beperkingen bestaan voor buitenlanders om het land te verlaten, schrijft Ellen Debackere op Apache, krijgen er heel wat te maken met racistische grensbewakers, of worden ze niet geholpen in de landen waar ze terechtkomen.

Oekraïnse vluchtelingen steken de grens met Polen over (CC BY-NC-ND 2.0) EU Civil Protection and Humanitarian Aid

 

Ook racisme in de Sovjet-Unie

Robert Robinson was een zwarte Amerikaan die de VS in 1930 verliet om in de Sovjet-Unie te gaan werken, schrijft Ardy Beld op Doorbraak. Robinson had het gehad met het racistische gedrag van zijn landgenoten en ging in op het voorstel van enkele Russen om tegen een aantrekkelijk salaris naar de Sovjet-Unie te komen. Maar echt rozengeur en maneschijn was het er toch niet helemaal.

Robert Robinson. Foto: onbekend

 

Superman en Batman bedacht door Joodse stripauteurs

Dit oude artikel op rekto:verso belicht een tentoonstelling uit 2020, maar gaat eigenlijk over het ontstaan van superhelden als Superman, Batman, en Captain America, maar ook Magneto en Black Panther. Het zijn stuk voor stuk figuren die ontsproten zijn aan het brein van Joodse stripauteurs die blootgesteld werden aan geweld en discriminatie. Maar tegelijk pasten die superhelden wel binnen de Amerikaanse norm, namelijk mannelijk en blank.

Black Panther, de eerste zwarte superheld gecreëerd door Stan Lee.

 

Vragen en discussiepunten

EOS: ‘Rassen bestaan niet. Toch moeten artsen soms ingeven tot welk ‘ras’ hun patiënt behoort’

Amerikaans onderzoek toonde aan dat zwarte mensen een hogere creatininewaarde in het bloed hebben dan witte mensen. Maar waarom klopt dat onderzoek niet volgens Alana Helberg-Proctor?
Dat komt niet omdat ze zwart zijn. Het heeft te maken met verschillen in spiermassa. We gaan ervan uit dat iedereen die zwart is, of ‘negroïde’, meer spiermassa heeft. Inmiddels is onderzoek gedaan in Ivoorkust, Ghana, Brazilië en Nigeria. Daaruit blijkt dat die ‘rascorrectie’ helemaal geen zin heeft, omdat er met betrekking tot spiermassa zoveel diversiteit is in de populaties.’
Waarom hebben etnische mindereheden vaak een slechtere gezondheid dan mensen die hier hun roots hebben?
‘Daar is geen eenduidig antwoord op. Onderzoek naar sociaaleconomische en etnische gezondheidsverschillen wijst onder meer op een slechtere huisvesting en voeding, een lager inkomen, een ongezondere leef- en werkomgeving, een kleiner sociaal netwerk enzovoort. Dat zijn de sociale determinanten van gezondheid. Die factoren kunnen al heel wat verklaren. Daarbovenop komen risicofactoren als de migratiegeschiedenis en de positie in Nederland of België. Dan hebben we het over discriminatie en racisme, wat kan leiden tot stress, wat op zijn beurt een grote impact heeft op de gezondheid. En dan zijn er ook bepaalde genetische aandoeningen die vaker voorkomen in het land van herkomst, maar die hier zeldzaam zijn en daardoor soms worden gemist.’
Waarom is het standaardiseren in onderzoek naar medicijnen geen goed idee?
Standaarden zijn fata morgana’s. Die bestaan op papier, maar niet in het echt. De realiteit waarin je die medicatie gaat gebruiken, is veel diverser.

MO*: ‘De strijd tegen racisme is er één voor een betere samenleving, voor meer democratie’

Waar ziet Omar Ba een evolutie in de strijd tegen racisme, vergeleken met dertig jaar geleden?
De aard van het debat is veranderd. Vroeger was de antiracistische strijd een strijd tegen extreemrechts en meer specifiek tegen het Vlaams Blok.
Dat was in zekere zin een oppervlakkige strijd, wat ook te maken had met wat het antiracismeveld toen was. Dat werd vooral getrokken door gevestigde Belgische en Vlaamse organisaties, die wel ervaring hadden met solidariteitsacties maar geen persoonlijke ervaring met racisme en discriminatie.
Nu wordt het debat in grote mate gevoerd door minderheden zélf en bepalen ze mee de termen in het debat. Daardoor is het niet alleen een complex debat geworden, maar is er ook meer diepgang. Het gaat niet meer alleen over extreemrechts, maar ook over de impact van racisme, de aard en oorsprong, en hoe diep we als samenleving moeten gaan om het te ontmantelen.
Wat ziet Sarah El Massaoudi als probleem met de mainstream media?
Mainstream media nodigen mensen uit die zo ver van elkaar staan dat een echte discussie onmogelijk wordt en dat meningsverschillen onoverbrugbaar lijken. Men ziet liever oneliners, want dat genereert animo en clicks. Maar wat we dan krijgen voorgeschoteld, is een karikatuur en geen echt debat.
El Massaoudi vindt dat ‘gehoord’ worden niet volstaat. Waarom niet?
We willen intrinsiek deel uitmaken van en vorm geven aan de samenleving. Een discussie over zwarte piet gaat ook over wie mag meebeslissen en hoe we zaken vieren in onze samenleving.
Waarom vindt El Massaoudi het ironisch dat de Vlaamse overheid zich terugtrekt uit Interfederale Gelijkekansencentrum Unia (Vlaanderen geeft er geen geld meer aan, maar wil een regionaal, Vlaams gelijkekansencentrum)?
Wij worden van cancelcultuur beschuldigd terwijl we net de luis in de pels zijn die zelf gecanceld wordt.
Wat de Vlaamse regering met Unia deed, is nefast voor slachtoffers van discriminatie. Vanuit Kif Kif zijn we geen voorstanders van de regionalisering van het Interfederale Gelijkekansencentrum.

DeWereldMorgen: Amina Adebisi Odofin van NAPAR: “België wacht al 21 jaar op een nationaal actieplan tegen racisme”

Waar komt het idee voor #21daysagainstracism vandaan?
In 2001 vond er in het Zuid-Afrikaanse Durban een conferentie plaats binnen het kader van de Verklaring en het Actieprogramma van de Wereldconferentie tegen Racisme, waar ons land zijn engagement uitsprak voor een nationaal actieplan tegen racisme. Dat is er na 21 jaar nog steeds niet.
Waarom speelt België, volgens Amina Adebisi, een kat- en muisspel als het over racismebestrijding gaat?
We blijven voortdurend werken aan het actieplan, maar stoten steeds tegen dezelfde blokkades. Politici blijven ons steeds vragen om te bewijzen dat racisme überhaupt bestaat en in onze samenleving aanwezig is.
Doet de overheid helemaal niets tegen racisme?
Toch wel. “De overheid voert campagnes over racisme op individueel niveau, alsof het niet een systemisch fenomeen is dat diep doorgedrongen zit in onze instituties en tot op elk niveau van onze samenleving.” Het reduceren van racisme tot het individueel niveau is, zo benadrukken Amina en Daisy, “een totale ontkenning van structureel en systematisch racisme in ons land.”

StampMedia: Opinie: Waarom België Black History Month nodig heeft

Waar komt Black History Month vandaan?
Black History Month komt oorspronkelijk uit de Verenigde Staten. Net als in Canada viert men daar sinds 1976 ieder jaar in februari BHM. De viering van de zwarte geschiedenis in de VS werd in de jaren 20 op gang gebracht door de Afro-Amerikaanse historicus en schrijver Carter G. Woodson. Hij streefde naar het belang van de erkenning van de zwarten in de Amerikaanse geschiedenis. Zo riep hij in 1926 de tweede week van februari uit tot ‘N**** History Week’. Nadien groeide het uit tot een hele maand en waaide het over naar Europa waar het wordt gevierd in Duitsland, het Verenigd Koninkrijk, Ierland, Nederland en nu dus ook België.
Black History Month focust niet alleen op problemen, zegt Patricia da Costa, maar op zo veel meer. Zoals?
Onze geschiedenis bestaat naast leed, ook uit veel vreugde. Black History Month viert ook alle successen en de culturele schoonheid van de zwarte gemeenschap. Net daarom blijft het belangrijk dat ook de buitenwereld op de hoogte blijft en Black History Month samen met ons viert.

Apache: Racisme en discriminatie aan Oekraïense grenzen

Dit artikel laat gekleurde mensen hun verhaal doen over hun vlucht uit Oekraïne, waaruit blijkt dat ze met o.a. racistische grensbewakers te maken hebben gekregen. Maar Karol Wilczynski van Salab Lab, een ngo in Krakau die inzet op vrede en interculturaliteit, wil toch voorzichtig zijn. Waarom?
“Er zijn wellicht individuele gevallen van grensbewakers of treinbegeleiders die mensen van kleur niet verder helpen. Maar op dit moment heeft iedereen het erg moeilijk om de grenzen over te geraken. Mensen moeten soms wel honderd uren wachten, ook Oekraïners.”
“In ons interventiepunt in Krakau hebben we al meer dan honderd mensen van kleur opgevangen. We proberen iedereen zo goed mogelijk te helpen. Maar met het afschilderen van Oekraïense grenswachters als racisten moeten we opletten: dit speelt in de kaart van de Russische propaganda.”

Er worden voorbeelden gegeven van journalisten die uitspraken deden die niet erg neutraal waren. Wat vinden jullie daarvan? Is de oorlog in Oekraïne erger dan bv. de oorlog in Syrië omdat de mensen er wit zijn en blauwe ogen hebben?

Wat zegt politicoloog Vjosa Musliu (VUB) daarover?
“Ik ben erg blij dat Oekraïne zo gesteund wordt, maar andere verhalen gaan tegelijkertijd verloren. We zijn zo bezig met onszelf te verdedigen in naam van een christelijk en wit Europa dat andere groepen niet meer gehoord worden.”
Waar hoopt de Afrikaanse studentenvereniging Umoja op?
Dat de verhalen over het racisme aan de grenzen aan het licht komen en dat de betrokken autoriteiten en Belgische ambassades acties ondernemen om deze studenten en Afrikaanse onderdanen te helpen. “Wij hebben ook een probleem met de afbeelding in de media van de zogenaamde gastvrije grenzen, en de duidelijke hypocrisie als het gaat om Europese asielzoekers vergeleken met niet-Europese migratie”, klinkt het. “De term racisme mag ook expliciet gebruikt worden voor deze situatie: vaak blijven media daar nogal vaag in.”

Doorbraak: Robert Robinson, kleurling in de Sovjet-Unie

Wat was de reden dat Roberrt Robinson naar de Sovjet-Unie vertrok?
In de Sovjet-Unie bestond een grote behoefte aan gediplomeerde vakkrachten. De Russen bieden hem een jaarcontract aan met een betaling van 250 dollar per maand en een appartement op de koop toe. De dood van de broer van een vriend die zojuist is gelyncht door een woedende menigte in een van de zuidelijke staten geeft de doorslag.
In de Sovjet-Unie werd niet over racisme gesproken. Toch was het er ook aanwezig. Hoe kwam Robinson ermee in contact?
Op een dansavond tijdens een verblijf aan de Zwarte Zee: ‘Iedere keer als ik de dansvloer betrad, zette de DJ de muziek prompt uit. Ik besloot weg te gaan omdat men kennelijk niet blij was met mijn aanwezigheid. Eén van de meisjes uit het groepje waar ik mee onderweg was, vroeg de bezitter van de muziekinstallatie waarom hij telkens stopte. De man antwoordde: ‘Ik heb mijn grammofoon niet helemaal uit Leningrad meegesleept om hem hier voor een of andere aap te laten spelen.’

rekto:verso: De superheld, een gebruiksaanwijzing voor het leven

Joodse schrijvers hebben de basis gelegd voor de Amerikaanse stripcultuur, waaruit ook de superhelden zijn ontstaan. Hoe komt dat?
Het verhaal van de Amerikaanse strip begint al voor de geboorte van de superheld, met Joodse immigranten die vanaf de 19de eeuw voet aan wal zetten in de VS. Gevlucht voor wijdverspreid antisemitisme, ondervinden ze een culturele schok in de moderne metropool, New York. In cartoons in Joodse kranten, zullen striptekenaars zoals Milt Gross begin 20ste eeuw de immigrant tonen die worstelt met inburgering. De cartoons waren humoristisch en didactisch: de boodschap was “werk en studeer hard, respecteer autoriteit en hou van je nieuwe land”.
Ondanks de Joodse afkomst van veel schrijvers, hebben de superhelden geen uitgesproken etnische of religieuze identiteit. Waarom niet?
De helden pasten zich aan de norm aan, en die was mannelijk en blank met een Angelsaksische inslag.
De Amerikaanse cartoonist en auteur Jules Feiffer noemde Superman een fantasie van assimilatie, een strategie voor etnische minderheden om op te gaan in de massa. Deze strips en hun makers werden immers onderdeel van een commerciële machine die de grootste gemene deler moest aanspreken.
Maar wat kunnen we wel leren van superhelden met betrekking tot racisme en discriminatie?
We kunnen onze wereldse problemen niet oplossen door de superheld letterlijk te kopiëren, zegt Geert Vandermeersche. Of zoals Stan Lee het zelf zei, racisme en discriminatie ‘can’t be halted with a punch in the snoot, or a zap from a ray gun. The only way to destroy them is to expose them’. Superhelden zijn dan bovenal inspirerende voorbeelden om te blijven vechten tegen discriminatie op onze eigen prozaïsche, menselijke manieren, door te begrijpen waar en hoe discriminatie plaatsvindt, door meer diversiteit toe te laten in onze gesprekken en door te blijven morrelen aan simpele verhalen met simpele tegenstellingen.

Hier vind je het opdrachtenblad als Word-document en als PDF-bestand. 

Hier vind je meer informatie over Media.21

Desinformatie
De Oscars


Aanmelden

Meld je aan om een week lang gratis kranten en magazines in de klas te ontvangen of om de status van je bestelling te volgen.

Heb je nog geen account? Dan moet je eerst registreren.

Let op: De themadossiers en het lesmateriaal op de website van Nieuws in de Klas kan je zo gebruiken.

 

Wachtwoord vergeten?

Wachtwoord herstellen

Vul je e-mailadres in. We sturen je een mail met instructies om je wachtwoord te wijzigen.

 

Aanmelden

Subscribe to our mailing list

* indicates required

Nieuws in de Klas gebruikt deze informatie enkel om je op de hoogte te brengen van activiteiten, weetjes en trends uit de sector en van onze organisatie. Vink hieronder 'nieuwsberichten' aan als je op de hoogte wil blijven:

Je kan op elk moment jouw gegevens verwijderen door op de link 'Abonnement opzeggen' te klikken onderaan elke e-mail die je van ons ontvangt, of te mailen naar info@nieuwsindeklas.be. Bezoek onze website voor meer informatie over onze privacyverklaring. Door hieronder te klikken, stem je ermee in dat wij jouw gegevens mogen verwerken in overeenstemming met deze voorwaarden.

We gebruiken MailChimp als ons marketingplatform. Door hieronder te klikken om u te abonneren, erkent u dat uw informatie zal worden overgebracht naar MailChimp voor verwerking. Lees hier meer over de privacypraktijken van MailChimp.