Suggesties voor een voorspoedige toekomst
En een gelukkig nieuwjaar
12 januari 2023
Bij een nieuw jaar horen traditioneel niet alleen wensen, maar ook voornemens. Die voornemens houden volgens onderzoek welgeteld twee weken stand. Ze zijn met andere woorden heel erg symbolisch. In dit themadossier kijken we naar manieren om onze maatschappij op een andere, meer duurzame manier vorm te geven. Daarbij staat de verbeelding centraal, respect betonen voor alle levende wezens, voorbij het individu kijken, maar naar de gemeenschap. Voorbij het marktgericht denken, ook. Daarbij kunnen oude culturen en tradities een leidraad vormen. En ook de poëzie kan dat. Het zijn enkele suggesties voor een voorspoedige toekomst.
Verzet tegen neoliberalisme ontleden
Het is een schilderij, een stilleven van de Italiaanse schilder Giorgio Morandi (20 juli, 1890 – 18 juni, 1964), dat Sixtine Bérard ertoe bracht om radicaal zachter te zien, schrijft ze op rekto:verso. Zachter omdat de neoliberale maatschappij, waarbij ongebreidelde groei en winstmaximalisatie centraal staan, zorgzaamheid uitholt, en het zicht op een hoopvolle toekomst vertroebelt. Bérard ging op zoek naar een invalshoek om het verzet tegen het neoliberalisme te ontleden, en vond die in ‘radicale zachtheid’.
Giorgio Morandi, Still Life (Natura Morta), 1946, Tate Modern
Goedheid heeft geen nut
Op StampMedia beschrijft Bo Decraene hoe de geschriften van de Florentijnse politicus Niccolo Macchiavelli (1469–1527) tot vandaag verder leven in onze maatschappij. Die komen, heel kort door de bocht, hierop neer: het doel heiligt de middelen. In de psychologie is een Macchiavellist iemand die door manipulatie en misleiding het geïsoleerd eigenbelang dient. Decraene legt het verband met onze samenleving waarin het belang van geld, als criterium voor succes, ons verhindert om goed te doen. Want goedheid heeft in een vrijemarkteconomie geen nut. Decraene verzet zich daartegen.
Niccolo Machiavelli (CC BY-NC 2.0) Crashworks
Kleine handen
Sylvia Wenmackers filosofeert op EOS een eind weg over kleine handen. Hoe die overal aanwezig zijn, hoe we ze gebruiken bij alles wat we doen. Ze lijken door hun kleine grootte betekenisloos of onmachtig. Maar Wenmackers, een wetenschapster, ziet er vooral de poëzie van in. En dan niet meteen een gedicht, maar het feit dat ze met haar gedachtenkronkels voorbij gaat aan het meten en weten van de wetenschap. Dat we ook voor de kleine, ogenschijnlijk onmachtige dingen aandacht moeten hebben, omdat ze wel eens een rivierloop zouden kunnen doen veranderen.
Kleine handen (CC BY-SA 2.0) Wesley Fryer
Huidige economische theorie moet op de schop
In een opiniestuk op MO* beschrijft de econoom Atul K. Shah de sociale en ecologische verwoesting van onze economie. De huidige economische theorie moet op de schop. Maar Shah suggereert ook hoe we die theorie kunnen veranderen, en wijst daarbij naar oude religieuze tradities waarbij mens niet van natuur gescheiden wordt. Het zijn radicale veranderingen, maar ze zijn nodig om de milieucrisis aan te pakken en bedrijven duurzamer te maken.
Blazejosh / Pixabay
Vragen en discussiepunten
rekto:verso: ‘Radicale zachtheid’ als strategie om hoopvol te blijven
Sixtine Bérard zag de toekomst niet al te hoopvol in, mede dankzij het neoliberalisme (wat is dat trouwens, neoliberalisme? Lees wat klinisch psycholoog Paul Verhaeghe erover zegt. En hier vind je de uitleg op Wikipedia. Maar zoek vooral zelf verder.). Maar ze wou niet toegeven aan een opkomend cynisme, dus dook ze in ideeën van andere mensen om zo zelf tot een ‘utopische werkelijkheid te kunnen groeien’ waarin ze de toekomst hoopvol tegemoet ziet.
Hoe zien jullie de toekomst? En wat zou jullie utopische werkelijkheid kunnen zijn?
StampMedia: Opinie: Graag minder Machiavellisme tegen 2030
Ook Bo Decraene is niet zo gelukkig met de maatschappij zoals ze is. Ze geeft het voorbeeld dat alles in functie van geld staat. Zelfs studiekeuzes. Je moet niet studeren wat je interesseert, maar waarvan je weet dat het later geld zal opbrengen. Hoe zit dat met jullie? Worden jullie in een richting geduwd? Door je ouders? Door de leerkrachten? Of behoren jullie tot de generatie, zoals Bo stelt, die mentaal welzijn en geluk minstens even belangrijk vinden als financieel succes?
EOS: Ook kleine handen kunnen een blijvend verschil maken
En zelfs een wetenschapper stelt zich vragen bij de kille rekenmethodes van onze maatschappij. Sylvia Wenmackers vindt soelaas in poëzie, maar ook in vele kleine handen die samen grootse dingen kunnen doen, die stenen in rivieren kunnen verleggen. Welke steen hebben jullie voor jezelf al verlegd? Of zou je graag verleggen?
MO*: ‘Moderne bedrijven kunnen leren van oude wijsheden over groene financiering’
