Home » Aan de slag met Nieuws in de Klas » Online Themadossiers » Asiel en migratie

Asiel en migratie

Beleid is vaak onmenselijk, kritiek erop niet gewenst

08 november 2023

Mensen die van het ene naar het andere land migreren hebben altijd bestaan, en zullen altijd blijven bestaan. Oorzaken voor een migratie zijn er veel. Vandaag zijn oorlog, klimaatverandering, en autoritaire regimes er belangrijke van. Maar hoe gaat een land om met die migranten, die vaak een helletocht ondernomen hebben? Zeker als het er veel ineens zijn? Dat blijkt nogal problematisch te zijn. Ook in ons land.

Mensonwaardig systeem

Niet alle mensen die hier aankomen hebben de juiste papieren, of worden hier aanvaard. Deze mensen worden ‘illegaal’ genoemd, en moeten ons grondgebied verlaten. Omdat de overheid bang is dat die mensen dat niet zullen doen, worden zij opgesloten in ‘Centra voor illegalen’, in afwachting van hun uitwijzing. Het vreemde is dat deze mensen opgesloten worden zonder veroordeling of gerechtelijke uitspraak. Keltoum Belorf spreekt op DeWereldMorgen met Eddy Denckens, een vrijwilliger die wekelijks naar het gesloten detentiecentrum van Merksplas gaat om een beetje menselijkheid te tonen in een mensonwaardig systeem.

Vrijwilligers op bezoek in een gesloten centrum. Foto: Move

Depressie, angst en posttraumatische stressstoornis

Het opsluiten van migranten is niet nieuw, zo blijkt uit dit al wat oudere stukje op EOS. Anouk Bercht schrijft dat ook mensen die wachten om al dan niet toegelaten te worden tot een land ook in detentie gezet worden. Maar dat is niet onschuldig, want een grootschalig onderzoek heeft uitgewezen dat deze mensen behoorlijk wat mentale problemen, zoals depressie, angst en posttraumatische stressstoornis krijgen.

CC BY-NC-ND 2.0 DEED Adi Sujiwo

Ontslag na aankaarten probleem

Niet alle centra waar vluchtelingen terecht kunnen, zijn gesloten centra. Dat betekent dat de mensen er niet worden opgesloten. Maar of de leefbaarheid er veel beter is, is nog maar de vraag. Een jonge medewerkster van het Rode Kruis, dat 21 van zulke opvangcentra beheert, schreef in een column over de schrijnende, mensonwaardige omstandigheden van het centrum waar ze werkte, schrijft Maarten Luyten op MO*, waar ook de column verscheen. De jonge vrouw werd enkele dagen na de publicatie ontslagen.

CC BY-NC-ND 2.0 DEED Dominik Gubi

Verbannen naar de straat

Het probleem van de opvang van vluchtelingen, migranten, asielzoekers, hoe je zo ook wil noemen, blijft niet beperkt tot de al dan niet gesloten centra. Er zijn namelijk te weinig plaatsen om alle vluchtelingen op te vangen. Zij die geen opvangplaats krijgen, worden verbannen naar de straat. Sanad Latifa ging voor StampMedia met zijn camera een kijkje nemen in Brussel.

Het Deense model: opvang buiten de EU

Er is dus een groot probleem met de opvang van vluchtelingen. Daarom pleiten mensen als voormalig staatssecretaris voor Asiel en Migratie Theo Francken (N-VA) voor een beleid zoals in Denemarken. Dat land wil het liefst helemaal geen asielzoekers meer opvangen. Onder impuls van de sociaaldemocratische partij van premier Mette Frederiksen werd er een wetswijziging goedgekeurd die zegt dat asielzoekers die op een niet-officiële manier (dus zonder de juiste papieren) naar Denemarken komen in een land buiten de EU moet opgevangen worden. Dat land krijgt er dan geld voor, maar er moeten ook afspraken mee gemaakt worden. Maar, zo schrijft Frank Olbrechts op Apache, dat is allemaal niet zo simpel. Er moet enerzijds rekening gehouden met internationale mensenrechtenverdragen, en die mensenrechten moeten gecontroleerd kunnen worden. Dat kost nog eens een bom geld. Daarnaast is het Deense model niet zomaar te kopiëren. Dat zegt migratiejurist Ruben Wissing (UGent).

Deense premier Mette Frederiksen (CC BY-ND 2.0 DEED Arbeiderpartiet)

Vragen en discussiepunten

DeWereldMorgen: “Opsluiting als administratieve maatregel hoort niet in een democratische samenleving”

Wat vind je ervan dat mensen die geen verblijfsrecht in België hebben, worden opgesloten, zonder veroordeling of rechterlijke uitspraak?

Ongeveer een vijfde van de mensen die worden opgesloten in Centra voor illegalen komt uit de gevangenis. Zij geven de voorkeur aan het gevangenisregime. Waarom?

In de gevangenis weet je wanneer je vrijkomt, als je in detentie zit ben je onderhevig aan willekeur, je weet nooit zeker wanneer het voorbij zal zijn. DVZ gaat altijd in beroep als een rechter oordeelt dat je moet vrijgelaten worden, en in beroep wordt bijna systematisch je opluchting of hoop de kop ingeslagen.

Eddy Denckens vraagt zich af wat iemand die hier al veertig jaar (zonder papieren) woont nog in zijn land van herkomst kan doen? Wat denk jij daarvan?

Waarom ervaren die mensen de opsluiting als een aanslag op hun vrijheid?

Op de belangrijke beslissingen hebben zij amper invloed, die worden door anderen voor hen genomen. Sommigen krijgen een goede pro Deo toegewezen, anderen hebben minder geluk en krijgen een advocaat die meent dat hij/zij telefonisch voldoende elementen voor het dossier bijeen krijgt. Recent nog een advocaat die als enige stap een Nederlandstalig standaardadvies opstuurde naar zijn cliënt die enkel Pasjtoe spreekt en voor de rest tot het besluit kwam dat hij geen verdere stappen kon ondernemen.

Waarom pleiten JRS Belgium en Move voor de afschaffing van de gesloten centra?

Opsluiting als administratieve maatregel hoort niet in een democratische samenleving, of je hier nu illegaal verblijft of niet.

EOS: Opsluiten van migranten zorgt voor ernstige mentale problemen

Brits onderzoek wees uit dat detentie voor behoorlijk wat mentale problemen kan zorgen. Wat stellen de wetenschappers voor dat zou moeten gebeuren?

De Britste wetenschappers schrijven dat er een dringende behoefte is om het opsluiten van migranten af te wegen tegen de gezondheidsproblemen die daardoor ontstaan. Daarnaast noemen de wetenschappers een aantal praktische aanbevelingen, waaronder het minimaliseren van de duur van de detentie en het aandacht schenken aan de kwetsbaarheid van de migranten.

MO*: Medewerkster opvangcentrum ontslagen wegens column MO*: ‘Nooit verwacht’

Wat was het beeld dat Tine Galicia schetste over het opvangcentrum waar ze werkte, maar wat ze niet bij naam noemde in haar column?

‘Een noodopvangcentrum op een militair domein, inclusief prikkeldraad, met ongeveer 720 bewoners. Een chaotisch dorp verspreid over 4 loodsen waar de ratten feest vieren.’

Hoofdredacteur van MO*, Jago Kosolosky vindt de reactie van het Rode Kruis schokkend, en dat ze het begrip neutraliteit te breed invullen. Wat denk jij daarvan? Vind je dat Tine Galicia te ver is gegaan? Of dat het Rode Kruis overdreven heeft gereageerd?

StampMedia: In beeld: asielzoekers slapen op straat in Brussel

Waar komt het grootste deel van de asielzoekers vandaan? En had je dat verwacht?

Eind september telde ons land 26.636 asielaanvragen. Het grootste deel van de asielzoekers komt uit Afghanistan (17,7 procent), gevolgd door Burundi (13,8 procent), Syrië (13,1 procent) en Palestina (7,7 procent).

Apache: De rechtse flirt met het Deense model is een fata morgana

Waarom kan het Deense model volgens migratiejurist Ruben Wissing niet zomaar gekopieerd worden in België?

“Denemarken bekleedt binnen de Europese Unie een bijzondere plaats, omdat het als enig EU-land (tijdens de onderhandelingen voor het Verdrag van Maastricht in 1992, red.) een opt-out heeft gekregen over het Gemeenschappelijk Europees Asielsysteem. Dat legt procedures en definities van asiel vast voor alle andere Europese lidstaten, maar door die opt-out is Denemarken daar niet aan gebonden.”

Het basisprinicipe van de Conventie van Genève uit 1951 (het Vluchtelingenverdrag) is non-refoulement. Dat verbiedt een land dat vluchtelingen ontvangt om hen terug te sturen naar een ander land zonder dat onderzocht wordt of ze bij terugkeer gevaar lopen voor hun leven of vrijheid. Wie heeft dat in België geschonden, en wat waren de gevolgen?

Toen Theo Francken (N-VA) staatssecretaris voor Asiel en Migratie was in de regering-Michel bleek uit getuigenissen dat het non-refoulementprincipe was geschonden door vluchtelingen terug te sturen naar Soedan, waar ze een ernstig risico liepen op foltering. Het kwam België op een dubbele veroordeling door het Europees Hof voor de Rechten van de Mens te staan.

Met welke problemen wordt Denemarken trouwens geconfronteerd, waardoor het nog geen enkele deal heeft kunnen afsluiten met een derde land?

Mensenrechtenverdragen, om te beginnen. Maar ook: asielaanvragen uitbesteden en vluchtelingen bescherming bieden in die derde landen zou volgens een advies van Ruben Wissing een ongeziene financiële en logistieke investering vereisen.
“Hoe ga je dit financiëren? Hoe ga je een politieke meerderheid vinden die bereid is om dat te financiëren? Hoe realistisch is het plan om dat uit te besteden aan een derde land, als we er al niet in slagen om in de hoofdstad van Europa opvang te voorzien die aan mensenrechtelijke standaarden voldoet?”

Volgens Frank Olbrechts pakt Denemarken, net zoals andere Europese landen, de vluchtelingenproblematiek met twee maten en twee gewichten aan. Waarom?

In 2022 verwelkomde het land tienduizenden Oekraïense vluchtelingen, die er net als in België naar school kunnen en een job mogen uitoefenen. Deense gemeenten werden aangespoord om Oekraïense vluchtelingen op te nemen.
Op zich geen probleem. Ware het niet dat de Deense immigratiedienst verblijfsvergunningen begon af te nemen van Syrische vluchtelingen om hen terug te sturen naar delen van Syrië waar het inmiddels zogenaamd veilig zou zijn. Het zorgde voor scherpe kritiek van mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch.

Hier vind je het opdrachtenblad als Word-document en als PDF-bestand.

Hier vind je meer informatie over Media.21

Antidepressiva en psychedelica

Circulaire economie