Home » Aan de slag met Nieuws in de Klas » Online Themadossiers » Congo

Congo

Verkiezingen, corruptie, geweld, en grondstoffen

28 februari 2024

Na de verkiezingen in Congo van eind vorig jaar kon Félix Tshisekedi zichzelf opvolgen als president. Maar of die verkiezingen wel eerlijk zijn verlopen, kan betwijfeld worden. Bovendien kreeg een op de vier vrouwen het hard te verduren tijdens de verkiezingen. En dan is er nog het geweld in Oost-Congo waar manifestanten in Brussel de aandacht willen op vestigen. Veel gaat natuurlijk over de grote hoeveelheid aan grondstoffen in de Congolese bodem. Daar heeft China, maar ook Rwanda een buitengewone interesse voor. Maar plukt de Congolese bevolking ook de vruchten van die rijkdommen?

Congo is geen democratie

Als zoon van de legendarische oppositieleider Etienne Tshisekedi doet Félix Tshisekedi net hetzelfde als zijn illustere voorgangers Mobutu, en vader en zoon Kabila, schrijft Peter Verlinden op Doorbraak. Dat is het politieke systeem naar zijn hand zetten om de macht te grijpen, en die dan te behouden. Tijdens de verkiezingen waren er dermate veel onregelmatigheden dat de uitkomst op zijn minst twijfelachtig is. Maar de onafhankelijke Kiescommissie die de uitslag onderzoekt, én het Grondwettelijk Hof dat die uitslag geldig moet verklaren, worden bevolkt met Tshisekedi-getrouwen. Daarom is Congo, volgens Verlinden, geen democratie.

Congolees president Félix Tshisekedi (CC BY-SA 2.0 DEED MONUSCO Photos)

Schending van vrouwenrechten

Ook DeWereldMorgen meldt onregelmatigheden tijdens de stembusgang, maar heeft het dan voornamelijk over het geweld op vrouwen, en de ondervertegenwoordiging van vrouwen in de politiek. Volgens 11.11.11 heeft dat te maken met een breder probleem. Het schenden van vrouwenrechten is namelijk schering en inslag in de Congolese samenleving.

CC BY-SA 2.0 DEED MONUSCO/Myriam Asmani

Geweld in Oost-Congo

Oost-Congo wordt al decennia lang geteisterd door geweld van het Congolese leger en rebellengroepen, niet het minst M23 dat met de steun van Rwanda opereert. Momenteel belegert M23 Goma, de hoofdstad van de provincie Noord-Kivu. Op zaterdag 24 februari kwam een duizendtal mensen op straat in Brussel om te protesteren tegen het geweld. Daarbij kregen de Congolezen de steun van de Palestijnse gemeenschap. StampMedia was ter plaatse.

Kobalt en koper

Vandaag is Congo de op een na grootste producent van koper. Daarnaast zorgt het voor meer dan 70% van de wereldwijde kobaltproductie, essentieel voor batterijen. Terwijl vroeger westerse bedrijven de mijnen van deze metalen uitbaatten, zijn dat vandaag voornamelijk Chinese bedrijven. Naast deze industriële mijnbouw, is er ook vaak clandestiene artisanale mijnbouw, waar ook ongeveer 4000 kinderen in werken, schrijft John Vandaele op MO*. Die mijnbouw heeft impact op mens en milieu, maar brengt natuurlijk veel geld op via belastingen. Volgens de bronnen van Vandaele zou zo’n 70% van dat belastinggeld echter niet naar de ontwikkeling van het land gaan, maar verdwijnen in de zakken van de politici.

Vrouwen die kopererts wassen in Katanga. (CC BY-NC 2.0 DEED Bas van Abel – Fairphone)

Vragen en discussiepunten

Doorbraak: Verkiezingen Congo: en de winnaar is… de president

Wat waren enkele van de problemen bij de verkiezingen, opgetekend door 24.500 waarnemers?

Drie kwart van de stembureaus bleek te laat geopend, bij twee derden van de bureaus stond er nog een wachtrij toen het stembureau wettelijk gesloten moest worden, naast een hele reeks tekortkomingen bij de stemverrichtingen en de telling achteraf bij 10 tot 20% van de stembureaus.

Als er zo veel gesjoemel heeft plaatsgevonden, en fraude, en corruptie, waarom protesteert niemand dan tegen de overwinning van Tshisekedi?

Zijn westerse broodheren gunnen hem het voordeel van de twijfel, ook al omdat niemand op dit ogenblik gebaat is met een langdurige politieke instabiliteit in Congo en omdat de economische belangen, de stabiele export van de grondstoffen, belangrijker zijn dan het democratisch gehalte van de bewindvoerders.

DeWereldMorgen: Bijna één op vier Congolese vrouwen werd slecht behandeld tijdens verkiezingen

Geweld tegen vrouwen, zeker als ze aan politiek willen doen, is in Congo een groot probleem. Waarom is dat volgens Eva Demaré van 11.11.11?

“Congolese vrouwen die aan politiek willen doen zijn vaak het mikpunt van spot of intimidatie. Soms worden ze omschreven als prostituees, omdat ze zich in een mannenwereld durven te begeven. Hun rol en politieke bestaansrecht wordt niet ernstig genomen.”

MO*: Waarom de grondstoffenkoorts Congo nog niet welvarend maakt

Ambachtelijke mijnbouw mag dan soms een stevige duit opleveren, de sector is niet zonder kritiek, schrijft John Vandaele. Waarom niet?

In de loop der jaren verschenen er verschillende alarmerende cijfers over het aantal kinderen die in de ambachtelijke mijnbouw zouden werken. Gobbers: ‘Vroege studies spraken over 40.000 kinderen, meer recent gaat het om 4000 kinderen. Ik denk dat vooral volwassenen aan de slag zijn. Soms verplichten ouders hun kinderen om mee te werken. Verhalen over slavernij zou ik relativeren, maar die kinderen werken wel in zeer gevaarlijke en ongezonde omstandigheden.’

70% van de belastingsopbrengsten van het ontginnen van koper en kobalt zou naar politici gaan. Toch vindt activist Fabien Mayani dat niet zo heel belangrijk. Wat is zijn redenering daarvoor?

‘Natuurlijk zijn die belastingsopbrengsten belangrijk, maar mijnbouw draagt pas écht bij tot de ontwikkeling van een land als de sector kan opklimmen in de meerwaardeketen. Met andere woorden: als ze naast de loutere extractie ook grondstoffen raffineert en verwerkt tot producten.’
Waarom maakt Congo bijvoorbeeld zelf geen elektriciteitskabels voor heel Afrika? De reden, meent Mayani, is dat er geen duidelijk beleid is op dat vlak. ‘Je hebt een stappenplan op lange termijn nodig, terwijl onze leiders vooral iets willen tonen bij de volgende verkiezingen.’

Hier vind je het opdrachtenblad als Word-document en als PDF-bestand.

Hier vind je meer informatie over Media.21

Israël al of niet op Eurovisiesongfestival

Creatief met voetbal