Home » Aan de slag met Nieuws in de Klas » Online Themadossiers » De macht van de particratie

De macht van de particratie

Geen beslissingen zonder zegen van partijvoorzitters

07 november 2019

*** (De verklaring voor de sterretjes vind je hier.)

In het federale België, maar ook in alle deelstaten, worden geen regeringen gevormd, en geen besluiten genomen, zonder het fiat van de partijvoorzitters. De macht van het parlement wordt zo kleiner, of zelfs helemaal vervangen door de invloed van de partijhoofdkwartieren. Een dergelijk systeem noemen we ‘particratie’. En die particratie is volgens sommigen een probleem. Niet alleen voor de regeringsvorming, maar voor de democratie in zijn geheel, én voor de vrijheid van mening en het onafhankelijk denken.

Omdat wij graag weten wat jullie denken over de themadossiers, zodat we waar nodig kunnen aanpassen en verbeteren, vragen we jullie om dit beoordelingsformulier in te vullen. Alvast hartelijk dank!

Wachten op voorzitter CD&V

Een regering zonder N-VA lijkt tot de mogelijkheden te behoren. Nadat de koning dinsdagavond PS-voorzitter Paul Magnette had aangesteld tot informateur, liet cdH-voorzitter Maxime Prévot via Twitter verstaan dat hij niet langer aan de zijlijn wil blijven staan. Mathematisch zorgt dat voor een opening naar een regenboogcoalitie, zegt Wouter Verschelden op newsmonkey. De vraag is wel wat Open Vld en CD&V zullen doen. Zij zitten immers in een Vlaamse coalitie met N-VA. Zullen zij die partij op het federale niveau loslaten? Een antwoord op die vraag vanuit christendemocratische hoek zullen we pas na de voorzittersverkiezing van november, en wellicht de tweede ronde in december, krijgen. Want in een particratie moet de voorzitter beslissen, maar dan moet er wel eerst een voorzitter zijn.

Paul Magnette (CC BY-SA 2.0) UNCTAD

Het redden van de democratie

‘De vrije meningsuiting en zelfs het onafhankelijk denken verdwijnen vanaf het moment dat politici als verkozene plaatsnemen in een plenaire vergadering’, schrijft Ignace Vandewalle op Doorbraak. Hij vindt het hoog tijd om de particratie uit te dagen door onafhankelijke, niet partijgebonden meningen en stemmen ook in het parlement aan bod te laten komen. Het is volgens Vandewalle de enige manier om onze democratie te redden.

Federaal parlement (CC BY-NC-SA 2.0) Antonio Ponte

Functie van partijvoorzitter

Het artikel op Apache werd geschreven naar aanleiding van de Vlaamse regeringsvorming. Die regering is er nu al even, maar de essentie van het stuk, de macht van de partijvoorzitters, de particratie dus, blijft overeind. Dat die macht, ondanks tegenvallende verkiezingsresultaten, blijft bestaan, heeft niets met de personen achter die voorzitters te maken. Het is de functie van voorzitter die onaangetast blijft, stelt Frank Olbrechts.

Enkele partijvoorzitters (still DIW)

Artikels en discussiepunten

newsmonkey: Eerste succesje voor Magnette (PS): cdH zit terug in het spel en dat geeft de informateur extra kansen

Waarom was de reactie van Maxime Prévot zo verrassend?

Prévot had zichzelf en zijn partij in de dagen na de verkiezingen van 26 mei aan de kant gezet. Het cdH “koos voor oppositie”, na een forse nederlaag. In de Kamer verloren ze immers 3 van hun 8 zetels, vandaag hebben ze nog vijf zeteltjes over.

Waarom hebben Open Vld en CD&V een probleem om in een paars-groene of regenboogcoalitie te stappen?

Omdat er dan geen Vlaamse meerderheid is, en dat was een eis van de N-VA om een federale regering te vormen. Maar nu Magnette aan zet is en steun van cdH zou krijgen, worden Open Vld en CD&V verleid (of toch een van de twee) om de Vlaamse coalitiepartner op federaal niveau achter te laten. Binnen beide partijen zijn er stemmen die vinden dat de sprong gewaagd moet worden.

Doorbraak: Een mondige maatschappij verdraagt geen particratie

Wat zegt de Franse wetenschapsfilosoof Henri Poincaré over het denken?

Het denken mag zich nooit onderwerpen, noch aan een dogma, noch aan een partij, noch aan een hartstocht, noch aan een belang, noch aan een vooroordeel, noch aan om het even wat, maar uitsluitend aan de feiten zelf, want zich onderwerpen betekent het einde van alle denken.

Wat moeten, volgens Ignace Vandewalle, onafhankelijke denkers die ongebonden de visie van een groep kiezers in het parlement willen vertegenwoordigen doen en waarom?

Ze moeten zich opsluiten in het keurslijf van een politiek partij.
De theoretische mogelijkheid tot het indienen van een eenmanslijst bij federale of Vlaamse verkiezingen is door de kiesdrempel niet meer dan een utopisch tijdverdrijf. Het is alsof je Kompany alleen laat spelen tegen een voltallig Club Brugge, niet alleen maakt hij geen kans, hij maakt zich eindeloos belachelijk.

Waar ziet Ignace Vandewalle, met nogal gewichtige taal, oplossingen voor problemen?

Het is pas wanneer men zich kan losrukken uit de dwangbuis van partijpolitieke ideologische doctrines, dat men vrij standpunten kan innemen die actuele oplossingen bieden voor de problemen die zich vandaag stellen. Enkel zo kan men uitgaan van een realistisch tijdsgebonden gemeenschapsdenken eerder dan van een bekrompen ‘amigocratisch’ theorema of verwaterd machtscompromis.

Weet je wat Vandewalle bedoelt met de Flatpack Democracy?

Het is de benaming voor een beweging in het Verenigd Koninkrijk die op lokaal niveau de macht van de gevestigde partijen wil breken door met een groep van onafhankelijken een alternatief te bieden. Vermits binnen die groep de meningen dusdanig (horen te) verschillen, is het een soort van zelfregulerend orgaan. Best bekend voorbeeld van de Flatpack Democracy is het IfF, Independents from Froome (een dorp met 25.000 inwoners in het Zuid-Westen van Engeland), dat alle zetels in de gemeenteraad gewonnen heeft.

Waarom staat Vandewalle twijfelachtig, maar toch open voor een Flatpack Democracy?

‘Het lijkt mij eerder omslachtig en biedt geen garantie op voldoende onafhankelijke geluiden in het parlement. Doch wanneer de huidige politieke machtsblokken het partijpolitieke kiessysteem niet willen aanpassen, wordt het wellicht de enige mogelijkheid om onafhankelijke denkers en vrije meningen in het parlement te loodsen.’

Apache: Nog geen grote barsten in het systeem van de particratie

Waarom blijft de functie van partijvoorzitter en de cruciale rol die zij/hij speelt onaangetast, ondanks de tegenvallende en soms desastreuze verkiezingen?

Hij/zij is het gezicht van de partij voor het kiezerskorps, hij bewaakt de partijlijn met het oog op het gevoerde beleid en hij verdedigt de positie van de partij in de harde concurrentiestrijd met de andere partijen. De voorzitter is als het ware het knooppunt. Hij zet de lijnen uit waarachter alle partijleden, dus ook de ministers, zich moeten scharen.
Bovendien is de partijleider sinds de verregaande federalisering de figuur bij uitstek die nog een overzicht heeft over de verschillende niveaus: federaal, regionaal, provinciaal, gemeentelijk en Europees.

Toen Sven Gatz tegen de zin van zijn voorzitter Gwendolyn Rutten overstapte van de Vlaamse naar de Brusselse regering was dat een ongeziene daad van opstandigheid tegen de partijdiscipline. Waarom?

Stefaan Fiers: “Het is uitzonderlijk dat een minister zich tijdens onderhandelingen niet plooit naar de lijn die de partij uitzet. Immers: precies de voorzitter beheert de verschillende niveaus in het complexe Belgische bestel. Dat de partijvoorzitter normaal gezien het laatste woord heeft in formatiegesprekken, is echter slechts een gewoonterecht, dat voortvloeit uit een particratische praktijk van na WO II.” Waarmee Friers eigenlijk wil zeggen dat een gewoonte ook ongedaan kan gemaakt worden. Het is niet omdat we sinds na WOII in een particratie verzeild zijn geraakt dat we daar ook voor eeuwig in moeten blijven zitten.
Ook grondwetsspecialist Toon Moonen zegt iets dergelijks: het is logisch dat vandaag het federaal parlement, op aansturen van de partijen, het vertrouwen geeft aan een nieuwe regering. Maar volgens Moonen staat die rol van de partijen helemaal niet beschreven in de juridische teksten van de Grondwet.

Hier vind je het opdrachtenblad als Word-document en als PDF-bestand.

Hier vind je meer informatie over Media.21

Leven na borstkanker

Kunst vandaag