Home » Aan de slag met Nieuws in de Klas » Online Themadossiers » Geweld op vrouwen

Geweld op vrouwen

In huis, op straat, overal

01 december 2021

*** (De verklaring voor de sterretjes vind je hier.)

Geweld op vrouwen is een diepgeworteld probleem, thuis, op straat, overal. En de pandemie heeft daar geen goed aan gedaan. Afgelopen zondag kwamen in Brussel zo’n drieduizend mensen op straat om de overheid tot structurele maatregelen tegen geweld op vrouwen te dwingen. Het aanpakken van intimidatie op straat bijvoorbeeld, want dat maakt deel uit van een piramide van geweld die mogelijk uitmondt in femicide. Ook de inrichting van de openbare ruimte is gebaseerd op een mannelijke blik. Emancipatie van de man is nodig om de toxische masculiniteit te verdrijven.

Omdat wij graag weten wat jullie denken over de themadossiers, zodat we waar nodig kunnen aanpassen en verbeteren, vragen we jullie om dit beoordelingsformulier in te vullen. Alvast hartelijk dank!

‘Ik geloof u en het is niet uw schuld.’ Punt

Een van de pijnpunten in de strijd tegen geweld op vrouwen is het feit dat veel vrouwen niet geloofd of niet au sérieux genomen worden als ze een aangifte doen. Maar advocate Liliane Versluys zegt tegen DeWereldMorgen dat het net essentieel is om tegen een vrouw te zeggen: ‘Ik geloof u en het is niet uw schuld. Punt.’ Daarom was een van de strijdkreten tijdens de betoging van afgelopen zondag dan ook “Ik geloof u” / “Je te crois”. Daarnaast vraagt Mirabal, een platform van verschillende feministische middenveldorganisaties die de betoging organiseerde, om concrete en structurele acties van de overheid.

CC DeWereldMorgen

Piramide van geweld

Joséphine Vandekerckhove beschrijft in haar essay op rekto:verso haar ervaringen met straatintimidatie en hoe het niet serieus genomen wordt. Joséphine neemt ons mee op een trip met allerlei kunstenaars en filosofen om te zoeken naar de oorzaken van het geweld op vrouwen. Ze vindt die in hoe steden zijn georganiseerd en vormgegeven – vanuit een mannelijk standpunt. En ze citeert de Nederlandse schrijfster Naeeda Aurangzeb die het over een piramide van geweld heeft. Het begint met seksistische grappen en kleedkamerpraat. Dan volgt straatinitimidatie, stalking, bedreiging, mishandeling en aanranding, verkrachting, en uiteindelijk moord. ‘Geweld tegen vrouwen vindt plaats in een context die seksisme normaliseert en uitlokt: zonder straatintimidatie geen feminicide.’

Illustratie: Betül Sefika Özdemir / rekto:verso, deBuren en Pilar

Straatintimidatie in de grootstad

Ook Charlotte Deprez heeft het op Apache over straatintimidatie, een fenomeen dat zich voornamelijk (maar niet uitsluitend) voordoet in de grootstad. Straatinitimidatie mag dan beschouwd worden als minst erge vorm van seksueel grensoverschrijdend gedrag, het heeft wel degelijk gevolgen. Nochtans is straatintimidatie sinds 2014 wel degelijk strafbaar volgens de wet op het seksisme. Maar omdat het nog steeds zo wijd verspreid is, lanceerde Plan International België in 2019 het digitale platform Safer Cities, waarop slachtoffers kunnen aangeven waar ze te maken kregen met grensoverschrijdend gedrag. En in Brussel staan er verschillende projecten in de steigers om geweld op vrouwen tegen te gaan.

Toxische mannelijkheid

Mannenemancipatie is een cruciale schakel in de strijd voor gelijke rechten van mannen en vrouwen, schrijft Patrick Van Dam op StampMedia. Dat betekent niet dat je van mannen zacht gekookte eitjes moet maken, maar hen bv. erop wijzen dat het uiten van emoties geen zwakte is. Mannen worden echter zo opgevoed, en daar levenslang in bestendigd. Dat zorgt voor toxische mannelijkheid met alle gevolgen van dien. Het Move-Men project wil daar iets aan doen door te sensibiliseren en informeren over hoe die toxische mannelijkheid in relatie staat tot gender(on)gelijkheid, relaties, discriminatie en privileges, en geweld.

(CC0 1.0) Christopher Dombres

Vragen en discussiepunten

DeWereldMorgen: Betoging in Brussel tegen geweld op vrouwen: “Ik geloof u”

Het nationale plan ter bestrijding van gendergerelateerd geweld (NAP) is op zaterdag eindelijk gelanceerd. Maar wat is er volgens Justine van Collecti.e.f 8 maars mis mee?

Vrouwenorganisaties zijn bij de opstel van het nationale actieplan nooit deftig om raad gevraagd. “De vraag is wat er effectief van het plan wordt uitgevoerd. Het zijn altijd mooie woorden op papier maar te weinig organisaties, die continu met de problematiek van geweld tegen vrouwen bezig zijn, worden aan tafel gevraagd als keuzes werkelijk moeten omgezet worden in vaste budgetten. Het loopt altijd vast als het om een concreet project gaat dat effectief uitgevoerd moet worden. En daar betalen vrouwen de prijs voor.”

Er is sinds de lockdown vooruitgang geboekt. Zo komt er per provincie een zorgcentrum voor slachtoffers van seksueel geweld. Maar dat is volgens Justine niet voldoende. Waarom niet?

“De nazorg is in het algemeen complex. Als je als slachtoffer van geweld je verhaal meerdere keren moet doen, zowel bij politie, als in het centrum, enzovoort, dan kan dat traumatiserend werken. Bij de huidige centra is er ook niet genoeg psychologische begeleiding, je wordt dan op een wachtlijst gezet. Dat is een politiek budgettaire keuze, er zijn echt financieringsproblemen bij dat project. Het idee van die centra was om er de best mogelijke, professionele en gespecialiseerde hulp te bieden, op alle vlakken, zodat het slachtoffer bijvoorbeeld daarna eventueel een procedure zou kunnen starten.”

Vrouwen zonder papieren zijn al helemaal precair. Wat zou de overheid daarvoor moeten doen, volgens Tiara van USPR?

“Collectieve regularisatie.” De organisaties achter het Mirabal-platform wijzen op de plicht van België om de rechten van alle vrouwen te respecteren, volgens het Verdrag van Istanbul. Datverdrag bevat een non-discriminatieclausule die voorschrijft dat ‘de rechten van alle slachtoffers van geweld tegen vrouwen worden gegarandeerd, ongeacht hun status en verblijfsvergunning.’ “Desondanks hebben vrouwen zonder papieren echter geen toegang tot door de overheid gesubsidieerde plaatsen in noodopvangcentra, die zich met eigen middelen moeten organiseren om hen op te vangen, als er tenminste nog plaatsen beschikbaar zijn.”

Er zijn verschillende vormen van preventie mogelijk. Een daarvan zou al op school moeten beginnen. Hoe?

We moeten beginnen met conflictbeheersing, al op de kleuterschool. Als kinderen ruzie hebben, moeten ze overleggen hoe ze samen verder kunnen. De jongens op school mogen nu tegen elkaar brullen, elkaar pesten, elkaar slaan, maar ze moeten leren dat dit gedrag niet kan.

Geweld is een kwestie van macht, en dat is het probleem. Waarom?

Als het hele systeem waarin we leven duidelijk maakt dat de macht van een man – of dat nu fysiek of mentaal is – belangrijk is en dat het normaal is dat hij die macht uitspeelt en uitoefent tegenover andere mensen, vrouwen, heb je een probleem. Dan krijg je geweld en uitbuiting waar niemand beter van wordt. We leven in een machocultuur waarin individuele macht gewaardeerd wordt en belangrijk is. Maar we moeten beseffen dat we er als soort alleen op vooruitgaan als we samenwerken.

rekto:verso: De stad in mij

Wat bedoelt Joséphine met de ideologie van de ‘gescheiden sferen’?

Ze gebruikt het idee van de negentiende-eeuwse mannelijke kunstenaars die het openbare leven opeisen, en de vrouwen vooral in privésituaties portretteren. De straten zijn van de verwezenlijkingen van de mannen, al mogen er wel een paar naakte vrouwen bij. Het is de typische male gaze. Joséphine vindt dat er in de 21ste eeuw niets veranderd is aan die ‘gescheiden sferen’.

Apache: Straatintimidatie blijft vrouwen achtervolgen

Het probleem van straatintimidatie nam tijdens de lockdown niet af. Wat gebeurde er?

Seksuele intimidatie verplaatste zich van drukke locaties zoals cafés en festivals, die moesten sluiten, naar verlaten plekken met weinig sociale controle. Tijdens de lockdown waren er minder omstaanders op straat, wat de drempel verlaagde voor daders om meisjes lastig te vallen.

Ben je zelf al geconfronteerd geweest met straatintimidatie? Jongens mogen ook antwoorden. Hoe ging je daarmee om?

Wat deed de politiezone Brussel Hoofdstad / Elsene?

De politiezone Brussel Hoofdstad/Elsene verankerde de strijd tegen straatintimidatie in haar veiligheidsplan. Daarin focust ze onder andere op bewustwording bij het personeel. In samenwerking met de vzw Garance werd een opleiding ontwikkeld. De training behandelt het algemene principe van seksisme, het wettelijke kader en de instructies voor het schrijven van een goed proces-verbaal.
Tijdens rollenspellen leert de politie hoe ze slachtoffers moet verwelkomen op het politiebureau of op straat. De eerste opleidingen werden gegeven in september 2020. Ook de politiezone Brussel Noord wil straatintimidatie tegengaan. Afgelopen zomer ontwikkelde ze een brochure om slachtoffers, getuigen en potentiële daders te sensibiliseren.

Wat zou, volgens Liesbet Stevens , adjunct-directeur van het Instituut voor de Gelijkheid van Vrouwen en Mannen (IGVM), een probleem kunnen zijn met agenten in burger?

“Als je in de ene buurt gaat patrouilleren en in de andere niet, krijg je cijfers waarvan je de vraag kan stellen of ze representatief zijn. Op die manier kan een bepaalde buurt of groep gestigmatiseerd worden. Er wordt vaak in de richting van de allochtone bevolkingsgroepen gekregen. Een beleid moet voldoende garanties inbouwen dat het niet zelf meegaat in stereotypen en daardoor alleen maar gaat bevestigen.”

StampMedia: Opinie: mannen emanciperen is de volgende stap in de strijd voor gelijke rechten

Wat betekent toxische mannelijkheid?

De term komt oorspronkelijk uit Amerika, waar sociale wetenschappers dit gedrag beschrijven als een gevaar voor de volksgezondheid: allerlei persoonlijke en maatschappelijke problemen zouden voortkomen uit de traditionele ideeën over wat het betekent om een man te zijn. De maatschappij leert jongens al vroeg in hun leven dat het tonen van emoties zwak is, terwijl geweld en agressie worden gezien als stoer gedrag. Die opvatting zie je terugkomen bij mannen in elke laag van de samenleving, van werkmannen tot advocaten, van voetbalsupporters tot studentenverenigingen. Mannen vinden het nog steeds moeilijk om bepaalde gevoelens te uiten omdat kwetsbaarheid geassocieerd wordt met zwak zijn. En zwak zijn is zeker niet mannelijk.

Waarom is mannenemancipatie geen anti-mannenbeweging?

Emancipatie is in het belang van iedereen, zowel voor vrouwen als voor mannen. Net omdat het emanciperen van jongens en mannen de toxische mannelijkheid doorbreekt en diversiteit stimuleert. Ook mannen mogen zijn wie ze willen zijn, en mogen afwijken van de verstikkende sociale norm die hen wordt opgelegd.

Hoe kijken jullie naar (mannen)emancipatie?

Hier vind je het opdrachtenblad als Word-document en als PDF-bestand.

Hier vind je meer informatie over Media.21

COVID-19-medicatie

De traditie van het sinterklaasfeest