Home » Aan de slag met Nieuws in de Klas » Online Themadossiers » Hoe moeten vluchtelingen, asielzoekers, en migranten integreren?

Hoe moeten vluchtelingen, asielzoekers, en migranten integreren?

Eerlijk beleid, eerlijk debat, en menselijkheid

24 januari 2024

***

Er was een tijd dat nieuwkomers in staat moesten zijn om witloof met ham en kaas klaar te maken om te bewijzen dat ze volledig ingeburgerd waren in onze maatschappij. Die tijd is gelukkig voorbij. De instroom van nieuwkomers is ook helemaal anders. Er zijn vluchtelingen, asielzoekers, en nog tal van andere soorten migranten uit heel verschillende landen. Om al die mensen te helpen een plaats te vinden in onze samenleving biedt de Vlaamse overheid, al dan niet verplicht, een inburgeringstraject aan. Maar is de manier waarop dat traject wordt ingevuld wel de juiste? Kunnen we nieuwkomers in het land van herkomst al vragen om een cursus maatschappelijke oriëntatie te volgen? Is het afnemen van een gestandaardiseerde taaltoets de ideale manier om te weten hoe goed iemand het Nederlands machtig is? En moeten we niet nog veel meer elementen in ogenschouw nemen? En ja, wat met racisme en discriminatie?

Inburgeren in het land van herkomst?

Het inburgeringstraject van de Vlaamse overheid bevat vele domeinen. ‘Maar de echte meerwaarde ervan,’ zo betoogt Anthe Baele op StampMedia, ‘zit in de dynamiek tussen docent en student tijdens de zoektocht in de nieuwe samenleving.’ Inburgeren lukt volgens haar dus alleen in het nieuwe land. Toch wil Vlaams minister van Inburgering Gwendolyn Rutten (Open VLD) inburgeringscursussen opstarten in het land van herkomst. Als de nieuwkomer dan effectief hier aankomt, moet die een examen afleggen, én slagen, anders mag ie het land niet in.

(CC BY-NC-ND 2.0 DEED) Lance Katigbak

Verplichte taaltoets

Sinds 1 september 2023 zijn nieuwkomers verplicht om een gestandaardiseerde taaltoets af te leggen in het kader van het vernieuwde inburgeringstraject. Vermits die taaltoets nog in de pilootfase zit, hangen er nog geen consequenties aan vast. Maar dat komt nog. De Vlaamse onderwijsraad Vlor vindt die standaardtest maar niets omdat het o.a. een bedreiging voor de autonomie van de leerkracht is. Professor Bart Deygers vertelt aan Wout Renders op MO* dat hij de politieke keuze voor zo’n taaltoets wel begrijpt, maar stelt zich wel vragen bij de manier waarop die test wordt ingevoerd.

Mensen zoals jij en ik

Als asielzoekers naar ons land komen, moeten ze, of zouden ze moeten, opgevangen worden. Dat gebeurt vaak in een opvangcentrum. Maar waar zo’n opvangcentrum geopend wordt, heerst er doorgaans weerstand. En die weerstand wordt vaak gevoed door extreemrechts. Janine Meijer trok voor Apache naar Sint-Laureins, en sprak er met de omwonenden. Zij waren aanvankelijk bang voor de komst van asielzoekers, maar wat bleek? De inwoners van Sint-Laureins zijn erachter gekomen dat die asielzoekers mensen zoals jij en ik zijn. En als je menselijk met hen omgaat, burgeren ze als vanzelf in.

De vele hindernissen van het burgerschap

‘De weg die inwoners met een migratieachtergrond moeten afleggen om het statuut van volwaardig burgerschap te bereiken is bezaaid met hindernissen,’ schrijft Mohamed Ikoubaân op rekto:verso. Ikoubaân kwam in 1988 uit Marokko naar België en heeft heel wat debatten gehoord over gastarbeiders, immigranten, allochtonen, nieuwe Belgen, moslims, … . Wat hem daarbij opvalt, is dat er steeds over deze mensen gesproken wordt, maar niet met hen. Wat hem ook opvalt, is hoe nieuwkomers nooit helemaal geïntegreerd zullen geraken omdat de spelregels daarvoor voortdurend wijzigen.

Gibraltar, een Brits overzees gebied draagt nog altijd de naam van een moslimkrijger, de Berberse generaal Tariq Ibn Ziyad.

Omslagfoto hek (CC BY-SA 2.0 DEED haru__q)

Vragen en discussiepunten

StampMedia: Opinie: je kan maar inburgeren als je er de kans toe krijgt

Vlaams minister van Inburgering Gwendolyn Rutten (Open VLD) wil nieuwkomers een inburgeringscursus in het land van herkomst laten volgen. Waarom vindt Anthe Baele dat geen goed idee?

De cursus dient om de zelfredzaamheid van nieuwkomers te vergroten, waarmee ze tot een volwaardig en actief burgerschap zouden komen. Zoiets kan je alleen leren als je al met je beide voeten in die samenleving staat.
De echte meerwaarde van zo’n cursus zit in de dynamiek tussen docent en student, waarbij de docent kan inspelen op actuele vragen van nieuwkomers tijdens hun zoektocht in de nieuwe samenleving.

Baele is op zich niet gekant tegen de ‘fundamentele waarden’ die in de inburgeringscursus meegegeven worden, maar maakt bezwaar tegen de manier waarop vragen in het examen geformuleerd worden. Hoezo?

Hoewel ik als individu achter de waarden in het examen sta, verraadt een vermeende consensus over fundamentele waarden een anti-pluralisme. Eigenlijk gaat het niet over het toetsen van de kennis van waarden, wel over de macht die een Vlaamse regering hiermee krijgt en welke deuren dat kan openen. Als het Vlaams Belang straks aan de macht komt, wordt ‘Eigen volk eerst’ dan één van de ‘fundamentele Vlaamse waarden’?

MO*: ‘Als je wilt dat mensen integreren, zijn taaltoetsen geen doeltreffend middel’

Wat is volgens Bart Deygers een van de voorwaarden waaraan een taaltoets moet voldoen?

Je moet nagaan of de toets even goed werkt bij de enorm gevarieerde doelgroep. Een hoger opgeleide IT’er uit Indië kan het veel beter doen op een toets dan iemand uit Bangladesh die weinig scholing heeft genoten. Omdat die IT’er meer ervaring heeft met het systeem van examens, ook al is de taalvaardigheid van beide personen vergelijkbaar. Dat soort bias moet je kunnen uitsluiten.

Bij de centra voor basiseducatie (Ligo) zitten vaak kwetsbare migranten die dan nog eens afgedaan worden als dutsen. Waarom is Deygers het niet eens met die omschrijving?

Ze zijn kortgeschoold (minder dan 7 jaar, red.) of hebben geen kennis van het Latijnse schrift. Ook hebben ze vaak moeite met lezen. Hun startpositie in het NT2-onderwijs is dus niet evident, maar ze boeken wel vooruitgang in dat onderwijs, en zij dragen bij aan de maatschappij. Ze vervullen een maatschappelijke rol en hebben essentiële jobs. Het is jammer om die mensen weg te zetten als een minder effectief deel van de samenleving en ze te bestraffen of te culpabiliseren voor het Nederlands dat ze hanteren.

Wat vindt Bart Deygers ten gronde over de taaltest als inburgeringsmiddel?

Als integratie het doel is, zijn taaltoetsen geen noodzakelijk of effectief instrument. Er is geen enkel bewijs voor dat taaltoetsen leiden tot meer maatschappelijke integratie. Taalcursussen zelf leiden wel tot meer integratie.
Ik verzet mij tegen het discours dat inburgeraars geen Nederlands zouden willen leren. Of dat mensen uit blijk van onwil na hun traject onvoldoende kunnen lezen en schrijven. Daar is geen bewijs voor.

Apache: ‘Asielzoekers zijn mensen zoals jij en ik, dat had ik me nooit gerealiseerd’

Toen aangekondigd werd dat er een asielcentrum zou openen in Sint-Laureins werd dat onthaald op heel wat weerstand. Er kwam ook iemand van ver buiten de gemeente de gemoederen opstoken. Wie was dat, en wat deed ie precies?

Ex-Kamerlid in de Vlaams Belang-fractie Dries Van Langenhove, oprichter van de extreemrechtse jongerenbeweging Schild & Vrienden, rook zijn kans. Hij zakte begin februari 2022 af naar Sint-Laureins om de angst verder op te poken. Iedereen die naar zijn speech luisterde, mocht op kosten van Van Langenhove een drankje bestellen in het dorpscafé. Het café was afgeladen vol. De sfeer enorm gespannen.

In Zoutleeuw waren er ook problemen, en werden er zelfs hakenkruisen op de muur geschilderd. Hoe werd de angst daar weggenomen?

De directeur van het opvangcentrum Yannic Beckers en buurtwerker Miriam Lemmens besloten om na een heftige bewonersvergadering bewoners persoonlijk te gaan opzoeken. “We luisterden naar hun angsten en bezorgdheden en namen die heel serieus”, vertelt Lemmens. “Je kan niet verwachten dat buurtbewoners naar jou komen. Die drempel is vaak te hoog. Je moet ze zelf opzoeken.”

Zou het in Sint-Laureins anders gelopen hebben, mocht daar op een andere manier informatie verschaft geweest zijn?

Cedric Stevens, directeur ad interim van het opvangcentrum, gelooft van niet. “Je hebt bijna altijd te maken met natuurlijke weerstand en groepen van buiten de gemeente die de situatie opstoken voor eigen politiek gewin. Het belangrijkste is dat je heel alert reageert op klachten van buurtbewoners.”

rekto:verso: NEE tegen zwart-wit dekolonisering

Mohamed Ikoubaân schrijft dat als je als lid van een etnisch-culturele minderheid wil deelnemen aan het maatschappelijk debat, je je moet schikken naar de regels en thema’s die bepaald worden door de meerderheidsgroep. Wat bedoelt hij daarmee?

Stemmen uit minderheidsgroepen willen spreken over maatschappelijke ongelijkheid, racisme en discriminatie, de heersende elite over identiteit en cultuurverschillen. Zo werd in juli 1981 wel de Antiracismewet gestemd, maar veroorzaakte het woord ‘praktijktests’ onlangs bijna een crisis in de Vlaamse regering. Hoewel wetenschappelijk bewezen is dat praktijktests het enige effectieve middel zijn om de even wetenschappelijk bewezen discriminatie van etnisch-culturele minderheden op de arbeids- en huurmarkt te bestrijden. Een algemeen hoofddoekenverbod in het Gemeenschapsonderwijs (GO!) kon wél onmiddellijk worden ingevoerd, zonder enig bewijs dat het dragen ervan tot onderdrukking van de vrouw leidt of de neutraliteit in het gevaar brengt, zoals de tegenstanders ervan beweren.

Ikoubaân vindt dat het dekoloniseringsdebat verzandt in symptoombestrijding. Waarom?

Het valt op dat, door de grote hoeveelheid aandacht die gaat naar enkele koloniale symbolen zoals Zwarte Piet, blackface en koloniale standbeelden, het dekoloniseringsdebat snel verworden is tot een metadebat, een debat over het debat. Hoewel dit belangrijke vraagstukken zijn, riskeren we door de focus exclusief op deze kwesties te vestigen louter aan symptoombestrijding te doen. Met andere woorden, de dekolonisering van het denken en het bewustzijn en het herschikken van machtsverhoudingen moeten de prioriteiten zijn van elk dekoloniseringsproces. Zolang dit niet gebeurd is, zullen het invoeren van een roetpiet en het uit het straatbeeld verwijderen van de standbeelden van Leopold II niet veel veranderen.

Wat betekent Gibraltar? En waarom is dat een vreemde naam voor een Brits overzees gebied?

In 711 stak de Berberse generaal Tariq Ibn Ziyad de later naar hem vernoemde Straat van Gibraltar over. Jibraltar of Jabal Tarik betekent in het Arabisch niets anders dan de berg van Tarik. Het is merkwaardig dat tot nog toe niemand gedacht heeft aan naamsverandering. Gibraltar, een Brits overzees gebied draagt dus nog altijd de naam van een moslimkrijger.

Waarom wordt het kolonialisme hier vermeld in een themadossier over inburgering?

Omdat het kolonialisme, zowel dat van het westen als dat van de moslims, ervoor zorgt hoe we naar de ander kijken, maar belangrijker nog: hoe we ermee omgaan. Met of zonder menselijkheid.

Hier vind je het opdrachtenblad als Word-document en als PDF-bestand.

Hier vind je meer informatie over Media.21

Animatie

Boerenprotest