Home » Aan de slag met Nieuws in de Klas » Online Themadossiers » Honger ondanks voedseloverschotten

Honger ondanks voedseloverschotten

Hongerwachtrijen groeien aan, 265 miljoen mensen dreigen om te komen

06 mei 2020

*** (De verklaring voor de sterretjes vind je hier.)

Voedseloverschotten worden wereldwijd vernietigd terwijl in grote steden hongerwachtrijen aangroeien. De coronapandemie heeft onze voedselketen danig verstoord, en tegelijk duwt het mensen in armoede nog meer de dieperik in. In ontwikkelingslanden dreigen zelfs 265 miljoen mensen van de honger te sterven. De crisis legt ook hier een systeemfout vanjewelste bloot.

Omdat wij graag weten wat jullie denken over de themadossiers, zodat we waar nodig kunnen aanpassen en verbeteren, vragen we jullie om dit beoordelingsformulier in te vullen. Alvast hartelijk dank!

Ongelimiteerde groei

750.000 ton aardappelen is er in België al verloren gegaan omdat ze niet geëxporteerd konden worden, schrijft Tine Hens op MO*. Maar ook elders ter wereld worden voedseloverschotten vernietigd. De industrie dicteert dat de voedselproductie moet blijven groeien. Maar dat heeft een ecologische en een maatschappelijke kost. Het antwoord hierop, lokale landbouw, is echter ook geen kip met gouden eieren, zegt landbouweconoom Erwin Wauters.

CC BY 20 Pixabay

Angst voor honger groter dan die voor corona

Terwijl voedseloverschotten vernietigd worden, stijgt de vraag naar voedsel. Voornamelijk bij die mensen die al een laag inkomen hebben, door de coronacrisis niet mogen gaan werken, en dus geen inkomen hebben. Reporter Sven Tuytens woont in Madrid en beschrijft op DeWereldMorgen hoe hij de wachtrijen voor voedselbedeling in de armste wijk elke dag ziet groeien. De voedselbank van Madrid hielp in maart 150.000 mensen, vandaag zijn dat er al 190.000. Het voedseltekort wordt zo nijpend dat de angst voor honger groter wordt dan die voor besmetting .

Buurtcomité voedselbedeling Madrid © Sven Tuytens

Hongerpandemie

Een hongersnood van ‘Bijbelse proporties’, zo noemt David Beasley, hoofd van het Wereldvoedselprogramma van de VN, het wat de wereld te wachten staat. De voedselsystemen in landen die geteisterd worden door conflicten en natuurrampen waren zo al naar de knoppen, de coronapandemie heeft het er alleen maar erger op gemaakt. Met niet minder dan een hongerpandemie tot gevolg, zo lezen we op newsmonkey.

Vragen en discussiepunten

MO*: ‘Mensen lijden honger, terwijl er massaal eten vernietigd wordt’

Wat tonen de voedseloverschotten aan, behalve dat de voedingspatronen van degenen die toegang hebben tot voedsel veranderd zijn, volgens de hoofdeconoom van de Wereldvoedselorganisatie (FAO) Maximo Torero Cullen?

De oogst, het transport, en de verwerking van grote voorraden graan, rijst, soja en melk haperen op grote schaal. Overal stokt het. Seizoensarbeiders raken niet op de velden. Containers blijven te lang hangen op de kades. En landen als Roemenië en Rusland schortten de export van graan op om de eigen bevolking eerst te voeden.
‘Mensen zullen honger lijden, terwijl er massaal eten vernietigd wordt.’

Wat zegt Hendrik Vandamme van het Algemeen Boerensyndicaat (ABS) over ongelimiteerde groei?

De aardappelen zijn tot in de hemel gegroeid, maar ook de melkproductie is sinds de afschaffing van de quota aan een hels tempo opgedreven. Er wordt nu twintig tot dertig procent meer melk geproduceerd dan vijf jaar geleden. ‘Opnieuw richt men zich daarbij op de export. Een boer krijgt nu nog 28 cent per liter, maar die zakt waarschijnlijk naar 25 cent. Zo bepaald op de wereldmarkt. Als je als boer al een keuze hebt, dan is het óf voor grote volumes óf zelf zorgen voor een markt en een meerwaarde.’

De gevolgen van de overproductie op de natuur zijn niet min: overbemesting om productiedoelen te halen, watertekort, bodemverarming en erosie. En van de meetpunten van nitraatoverschrijding springt 38 procent in het rood. Met 24,6 kilogram per hectare is de afzetting van stikstof hier hoger dan in Nederland. Wat zegt Bert Boonen van Natuurpunt daarover?

‘Dat zijn de gevolgen van intensieve landbouw. We zeggen nogal makkelijk: de vervuiler betaalt. Maar wie is hier de vervuiler? De boer die onder druk wordt gezet door wurgcontracten, of het beleid dat dit allemaal toelaat en de nood aan structurele verandering negeert? Door de hang naar schaalvergroting zit de landbouwer in de tang van dumpingprijzen voor zijn producten. Het antwoord is dan: nog meer intensiveren. Samen met de landbouwer betaalt de natuur het gelag.’

Een antwoord op de overproductie die doorgaans voor de export bedoeld is, is vaak: lokale landbouw, meer diversiteit in het zaaien, kortere ketens. Landbouweconoom Erwin Wauters van het Instituut voor Landbouw-, Visserij- en Voedingsonderzoek (ILVO) is het daar gedeeltelijk mee eens, maar vindt het niet de kip met de gouden eieren. Waarom niet?

‘Heel recent verscheen er in Nature Food een artikel waarin staat dat puur lokale landbouw geen garantie is voor voedselzekerheid. Een derde van de mensen kan volgens die studie zijn volledige dieet samenstellen met producten die in een straal van honderd kilometer geteeld wordt. Bovendien is zelfvoorziening niet noodzakelijk goedkoper. Als we te hard opschuiven naar zelfvoorziening, kunnen we niet profiteren van bepaalde schaalvoordelen, bodems of klimatologische omstandigheden die er nu wel zijn. Je kunt niet overal alles produceren. Als Saoedi-Arabië melk wil produceren in de woestijn om zelfvoorzienend te zijn, en daarvoor stallen met airconditioning bouwt, dan is dat even excessief als onze overmaat in aardappelproductie of varkensteelt.’

Wat zou, volgens Bert Boonen van Natuurpunt, het nieuwe Europese Gemeenschappelijke Landbouwbeleid (GLB) dat 58 miljard euro, of 37,2 procent van het totale EU-budget krijgt, moeten doen om schade aan het milieu tegen te gaan, en tegelijk een duurzaam verdienmodel voor boeren uit te bouwen?

Houtkanten en heggen aanleggen, poelen graven, bloemenstroken inzaaien. We hebben ze allemaal nodig om de biodiversiteit te vergroten. Het kan een verdienmodel zijn om de permanente druk om te groeien tegen te gaan. Naast de schommelende en onvoorspelbare productprijzen biedt deze ‘publieke dienstverlening’ een stabiele bron van inkomsten.

DeWereldMorgen: Verontrustende stijging hongerwachtrijen Madrid tijdens coronapandemie

Wat voor drama’s spelen zich af achter de gesloten deuren in El Pozo del Tío Raimundo volgens Esperanza García Castro?

“Kinderen uit kansarme families hangen af van de school waar ze ten minste een warme maaltijd per dag krijgen en waar de sociale diensten een vorm van controle uit kunnen oefenen. Maar door het coronavirus is dat nu verleden tijd en van de regering hebben we pas vernomen dat de scholen pas in september terug open gaan”.

Wie zijn de grootste slachtoffers van de lockdown?

Poetsvrouwen, begeleidsters van bejaarden of mensen die van klusjes leven, zijn van de ene op de andere dag zonder enige vorm van inkomen gevallen. De lockdown die nu al 7 weken duurt, begint onhoudbaar te worden.

Wat is het meest opvallende kenmerk van de solidariteitsketen?

Het zijn bijna uitsluitend vrouwen die zich gratis inzetten om de klappen van deze gezondheidscrisis op te vangen. Bij Olvidados zijn het vrouwen die de bedrijven overhalen om solidair te zijn, het hele distributiesysteem organiseren en ook helpen bij het laden van de vrachtwagens.

newsmonkey: Verenigde Naties waarschuwen voor hongersnood “van bijbelse proporties” door coronavirus

Welke landen zullen volgens David Beasley, het hoofd van het Wereldvoedselprogramma van de Verenigde Naties, het hardst getroffen worden door honger?

Die landen die getroffen worden door conflicten en natuurrampen, waardoor voedselsystemen al voor de komst van Covid-19 serieus aangetast waren.

Wat moet er gebeuren om 265 miljoen mensen te redden van uithongering?

De “donorlanden” van de Verenigde Naties hadden al samen zo’n twee miljard dollar (ongeveer 1,8 miljard euro) beloofd. Dat geld moet zo snel mogelijk naar mensen die het nodig hebben. Da’s enkel voor voedsel. Daarnaast is nog zo’n 350 miljoen dollar (323 miljoen euro) nodig voor logistieke systemen om dat voedsel en medische benodigdheden ter plaatse te krijgen.

Hier vind je het opdrachtenblad als Word-document en als PDF-bestand.

Hier vind je meer informatie over Media.21

Cultuurjournalistiek

Ongelijkheid in onderwijs