Home » Aan de slag met Nieuws in de Klas » Online Themadossiers » Klimaatverandering slaat vernietigend toe

Klimaatverandering slaat vernietigend toe

Maar verandering van menselijk gedrag biedt hoop

03 april 2019

In zuidelijk Afrika hield de cycloon Idai verwoestend huis, met op zijn minst 750 dodelijke slachtoffers (een cijfer dat vermoedelijk nog sterk zal stijgen) en 1,5 miljoen mensen die getroffen zijn. Op het World Economic Forum in Davos begin dit jaar zei Greta Thunberg aan de meest invloedrijke mensen van deze planeet dat ze niet hoopvol moesten zijn, maar dat ze moeten panikeren. Eenzelfde boodschap geeft de Amerikaanse journalist David Wallace-Wells in zijn boek De onbewoonbare aarde. De gevolgen van de klimaatverandering zijn nog veel ingrijpender dan aanvankelijk gedacht. En zelfs al sta je sceptisch tegenover de doemberichten, of vertrouw je erop dat de technologie alles wel zal oplossen, dan nog is het beter om nu te handelen. Al was het maar uit voorzorg.

Het ontbreken van zekerheid is onze hoop

Naar aanleiding van het boek De onbewoonbare aarde van David Wallace-Wells maakt DeWereldMorgen een opsomming van extreme weersituaties van de afgelopen jaren. Maar hoe extreem ze ook waren, en zijn, de impact ervan lijkt niet door te dringen. Het bracht de Amerikaanse journalist ertoe om in zijn boek geen blad meer voor de mond te nemen. De tijd van nuanceren en voorzichtigheid is voorbij, er moet gezegd worden waar het op staat. En dat is beangstigend. Wat we echter niet kunnen voorspellen, is hoe de mens zich zal gedragen. En die onzekerheid is hoopvol, want wie kende vorig jaar Greta, Anuna en Kyra, en die duizenden andere klimaatstakers?

(CC) UN Food Program

Vernietiging van eerste stad is een feit

Voorspellingen over steden, eilanden en hele stukken land die zullen verdwijnen door een stijgende zeespiegel of overvloedige regenval zijn niet onbekend, maar moeilijk te bevatten. Beira, de tweede grootste stad van Mozambique, maakt dat heel tastbaar. Of liever de cycloon Idai die de stad nagenoeg volledig heeft weggevaagd, deed dat. Op MO* zegt voormalig presidentsvrouw Graça Machel dat Beira de eerste stad in de geschiedenis is die vernietigd werd als gevolg van de klimaatverandering. In heel Mozambique is naar schatting 3.000 vierkante kilometer land verwoest door de overstromingen.

Cycloon Idai tijdens de tocht over Mozambique op 14 maart 2019 (CC0) NASA

Het voorzorgsprincipe

Op Doorbraak staat dat het goed is om algemeen erkende studies in vraag te stellen. ‘Door debat en scepticisme kan de wetenschap evolueren in een open samenleving.’ Maar ook wie niet overtuigd is van het veranderende klimaat, en de noodzaak dus niet ziet om bv. drastisch de CO2-uitstoot te beperken, kan daar toch maar beter mee instemmen om dezelfde reden als waarom iemand een ongevallenverzekering neemt: het voorzorgsprincipe. En omdat de Chinezen in onze nek hijgen, en we door hun voorsprong op het ontwikkelen van groene technologie economisch verlies kunnen lijden.

(CC BY-SA 2.0) mrhayata

Omslagfoto: vluchtelingenkamp in Mozambique (CC Andre Catuera / IPS)

Artikels en discussiepunten

DeWereldMorgen.be: En wat als we al jaren het verkeerde verhaal vertellen over de klimaatverandering?

Waarom zullen we extreme weersomstandigheden binnenkort niet meer extreem noemen, maar gewoon ‘weer’?

Omdat de klimaatverandering volop aan de gang is, en die extremen niet meer zullen weggaan. Ze zullen hoe langer hoe meer ‘normaal’ worden, iets waarvan niemand nog zal opkijken.

In de tekst staat een mooi (nu ja) voorbeeld van hoe overheden voorbij gaan aan de klimaatverandering.

Deze week kwam de VN met het nieuws dat het zeeniveau sneller stijgt dan ooit en liet het Internationaal Energie Agentschap weten dat de uitstoot voor energie vorig jaar met 1,7 procent steeg. Steeg! Ondanks alle internationale toppen, alle afspraken, alle rapporten blijft de uitstoot stijgen.

Waarom lapt David Wallace-Wells alle regels van de voorzichtigheid aan zijn laars?

Het grote publiek kent alleen de minimale scenario’s over de klimaatverandering, maar de wetenschappers hebben ook maximale scenario’s, hoe de planeet eruit zal zien als alle nachtmerries uitkomen. Dat verhaal wou Wallace-Wells brengen. Hij deed dat eerst met een artikel in The New York Magazine. Omdat wat hij daarin schreef zo beangstigend was, geloofde eigenlijk niemand dat het artikel gelezen zou worden. Het bleek het meest gelezen stuk van het magazine ooit te worden.

In deze tekst komt de ideologische achtergrond van DeWereldMorgen ergens heel duidelijk naar voor. Kun je vinden waar?

Die paar eeuwen van kapitalistische ontwikkeling moeten we zien als een kortstondige periode van waanzin in de menselijke geschiedenis. De CO2 die opgesloten zat in steenkool werd massaal de lucht ingepompt. Het was de motor voor de razendsnelle economische ontwikkelingen van een handvol landen en van het wereldwijde imperialisme. Een land als Groot-Brittannië draagt een verpletterende historische schuld, maar is tegelijk één van de landen dat nu en in de toekomst het minst getroffen wordt door de gevolgen van die uitstoot. India, waar het Britse kolonialisme moordend uithaalde, staat op de lijst van zwaarst getroffen landen helemaal bovenaan. De rijkste 10 procent bewoners van deze planeet stoten de helft van alle CO2 uit.

MO*: Beira gaat geschiedenis in als eerste stad die werd vernietigd door de klimaatverandering

Wereldwijd zijn er hulpacties op gang gekomen voor Mozambique, maar toch is niet iedereen daar gelukkig mee. Waarom niet?

Dondo is een kleinere stad waar dringend nood is aan voedsel en medicatie, maar waar weinig hulp naar doorstroomt. Volgens de burgemeester van Dondo, Manuel Chaparica, is dat omdat “op dit moment alle aandacht gaat naar de mensen die moesten vluchten en in tijdelijke opvangkampen verblijven. Maar er zijn ook nog veel mensen die in hun huis zijn gebleven en eten nodig hebben omdat ze afgesloten zijn van voedsel.”

In Mozambique alleen werden 168.000 families getroffen, dat zijn ongeveer 600.000 mensen. Kun je je een voorstelling maken van zo veel mensen?

Dat is bijna evenveel als 35 volle Sportpaleizen. Of alle inwoners van de stad Antwerpen. Of 10 keer de grootste klimaatmars.

Waarom heerst er angst voor het uitbreken van cholera?

De cycloon heeft veel infrastructuur verwoest. De sanitaire en hygiënische omstandigheden zijn heel slecht, en hoewel er overstromingen zijn (geweest), is er een gebrek aan drinkwater. Cholera is een bacterie die zich verspreidt via besmet water en een mens uitdroogt door erge diarree. Afgelopen donderdag, 28 maart, verklaarden de autoriteiten in Beira dat er al 139 officiële gevallen van cholera bekend zijn.

Doorbraak: Klimaatverandering: voorzorgsprincipe en toekomstkansen

Er bestaat kritiek op o.a. het International Panel on Climate Control dat een globale opwarming van 1,5 °C voorspelt, en in vraag stelt of we wel degelijk maatregelen moeten nemen. Waarom gaat dat in tegen alle principes van wetenschappelijk risicomanagement en kosten-batenanalyse?

Hoe zwaarder de negatieve impact van een risico, hoe rationeler voorzorgsmaatregelen zijn, ook al is de kans dat het risico zich voltrekt eerder aan de lage kant. Dit maakt dat we een ongevallenverzekering nemen, al hopen we niet bij een ongeval betrokken geraken.

Maar er is volgens Doorbraak nog een reden waarom we maar beter het zekere voor het onzekere nemen. Welke?

The economy, stupid! Investeren in zon- en windenergie zou tegen 2050 60.000 banen kunnen opleveren. Dit zou ook voorkomen dat België en Vlaanderen de competitieve voordelen van de nieuwe technologie kwijtspelen. We moeten ons geen illusies maken: de wereldeconomie wacht niet, en al zeker niet op ons gekissebis over de klimaatverandering. Want daar zou de Chinese draak wel eens zijn kop kunnen opsteken: die wil best omwille van winstmogelijkheden een mondiale duurzame energietransitie leiden.

Hier vind je het opdrachtenblad als Word-document en als PDF-bestand.

Hier vind je meer informatie over Media.21

Brexit

Fair Fashion