Home » Aan de slag met Nieuws in de Klas » Online Themadossiers » Oeigoeren in China

Oeigoeren in China

Geviseerde moslimminderheid

20 april 2022

*** (De verklaring voor de sterretjes vind je hier.)

Naar schatting een miljoen Oeigoeren, een moslimminderheid in China, zit opgesloten in ‘heropvoedingskampen’ in de Chinese provincie Xinjiang. Maar ook Oeigoeren in het buitenland worden, vaak digitaal, scherp in de gaten gehouden door de Chinese overheid. Is dit harde regime van China erop gericht om het terrorisme en het religieus extremisme een halt toe te roepen, of spelen er andere factoren een rol?

Omdat wij graag weten wat jullie denken over de themadossiers, zodat we waar nodig kunnen aanpassen en verbeteren, vragen we jullie om dit beoordelingsformulier in te vullen. Alvast hartelijk dank!

‘Heropvoedingskamp’ of ‘concentratiekamp’?

In een opiniestuk op StampMedia vergelijkt reporter Khanali Asad de kampen waarin de Oeigoeren worden opgesloten, die bestempeld worden als ‘heropvoedingskampen’, met de concentratiekampen van de Nazi’s in de Tweede Wereldoorlog. Asad zegt dat die werk- en vernietigingskampen door de Duitsers ook werden voorgesteld als ‘heropvoedingskampen’. Toen waren de slachtoffers Joden, nu zijn het moslims.
Opmerkelijk is ook, zo stelt Asad, dat binnen de Verenigde Naties heel wat islamitische landen China een hand boven het hoofd houden.

Gevangenen in het concentratiekamp van Sachsenhausen, Duitsland, December 19, 1938. (CC BY-SA 2.0) Marion Doss

Eeuwenlang gebakkelei

De provincie Xinjiang is voor China van groot belang, stelt John P Ruehl in zijn analyse op DeWereldMorgen. Het ligt pal op de Nieuwe Zijderoute, wat belangrijk is voor nieuwe economische ontwikkelingen, en het heeft tal van natuurlijke rijkdommen. Maar het gebied is ook van belang voor de fysieke verdediging van China. Daarom kan de Volksrepubliek balorige moslims missen als kiespijn en stelt het hen voor als extremistische terroristen waartegen streng moet worden opgetreden. Maar het onderdrukken van de Oeigoeren, en het opeisen van de provincie gebeurt al eeuwenlang.

Xinjiang is een vlak hoogplateau omringd door bergmassieven, een zeer dun bevolkte woestijn en droog grasland, met oases waar de bevolking geconcentreerd leeft op 9,7 procent van de oppervlakte. Foto: CC BY-SA 2:5

Wie offline blijft, is een extremist

Niet alleen de Oeigoeren in Xinjian wordt het leven zuur gemaakt, ook de mensen die het land ontvluchtten passen maar beter op hun tellen voor het Chinese staatsapparaat, lezen we op MO*. Waar de Communistische Partij voorheen overging tot het blokkeren van de toegang tot het internet, maakt het nu dankbaar gebruik van de technologie om iedereen, ook mensen die niet in China wonen, te controleren. Maar Oeigoeren die daarom offline blijven, worden beschouwd als extremist, en dat geldt als voldoende bewijs om naar een heropvoedingskamp gestuurd te worden. De Oeigoeren in het buitenland worden geïntimideerd, bedreigd, en soms ook ontvoerd. Dat China hier op het internationale toneel mee wegkomt, heeft veel te maken met de economische macht die het de afgelopen jaren verworven heeft, zeker in landen die het niet te nauw nemen met mensenrechten.

Oeigoerse mannen (CC BY-NC-ND 2.0) Carsten ten Brink

Vragen en discussiepunten

StampMedia: Herhaalt de geschiedenis zich met de detentiekampen in Xinjiang?

Uit documenten die gelekt werden door het International Consortium for Investigative Journalism blijkt dat de islamitische Oeigoeren ideologisch en cultureel geherprogrammeerd worden in de heropvoedingskampen. Wat betekent dat precies volgens ex-gedetineerden?

Ze worden o.a. gedwongen tot het eten van varkensvlees en het drinken van alcohol.

De Britse VN-ambassadeur Karen Pierce heeft met steun van 22 andere landen de Chinese overheid gevraagd om de Verenigde Naties onbeperkte toegang tot de kampen te verlenen. Wat deden de moslimlanden?

Alleen Albanië steunde de resolutie. Zestien islamitische staten waaronder Saudi-Arabië, Syrië, de Verenigde Arabische Emiraten, Qatar en Egypte beweren dat het land (China, hz) opmerkelijke prestaties levert op het gebied van mensenrechten.

DeWereldMorgen: Xinjiang al eeuwen pijnpunt voor China

Wat gebeurde er bij grote delen van de bevolking in de 18de eeuw, toen de Chinese Qing-dynastie Xinjian heroverde?

Er ontstond een bewustzijn van hun identiteit als moslim en als Turk. Tegen het begin van de 20ste eeuw kwam dan het woord ‘Oeigoer’ in gebruik als naam voor de lokale Turkse moslimbevolking rond het Tarim-bekken.

Wat was de naam van de campagne van de Chinese centrale overheid in 2014? En wat waren de gevolgen daarvan?

“Hard optreden tegen gewelddadig terrorisme”. Publieke betogingen werden hardhandig onderdrukt en heel wat politieke figuren werden gevangengezet of vermoord.

Waarom is Xinjian zo belangrijk voor China?

Xinjiang herbergt 40 procent van de steenkoolreserves van China, ruwweg 20 procent van de olievoorraden en de grootste gasvelden, met daarbovenop nog eens aanzienlijke hoeveelheden bouwmaterialen als marmer en graniet.
Nu de Chinese economie steeds meer energie opslorpt, is de toegang tot de steenkool-, olie- en gasreserves van Xinjiang van cruciaal belang voor China’s huidige en toekomstige energiezekerheid.
Daar komt nog bij dat de regio een essentieel onderdeel vormt van China’s project voor een Nieuwe Zijderoute dat de economische markten van Europa en Azië met elkaar wil verbinden.

MO*: Wanneer geen internet gebruiken een criminele daad wordt

Waarom zwijgen veel Oeigoeren, zowel in Xinjian als in het buitenland, volgens Adil Çinar?

‘Uit angst voor wat hun familie kan overkomen. Zij die zich wél uitspreken nemen een risico, niet enkel voor zichzelf maar ook voor hun families.’

Op welke manier gebruikt de Chinese overheid het internet om extremistisch gedrag op te sporen?

De Chinese autoriteiten hebben een databank opgezet, het Integrated Joint Operation Platform, waarin ze enorme hoeveelheden persoonlijke informatie over de Oeigoeren opslaan. Die gegevens worden verzameld bij controleposten en huisbezoeken, maar ook met camera’s en wifi-sniffers (die dataverkeer via draadloze netwerken controleren). Oeigoeren zouden ook verplicht worden een bepaalde app te installeren op hun smartphones, die persoonlijke gegevens opslaat.

Welke methodes hanteert China in het buitenland?

Het stuurt dreigberichten, beïnvloedt de publieke opinie op sociale media en stuurt politieagenten naar het buitenland op geheime missies om mensen te intimideren en zelfs te ontvoeren. Mensen worden onophoudelijk lastiggevallen op sociale media en vaak ook fysiek bespioneerd.

Wat is ondermeer het gevolg van het feit dat politieke en economische banden steeds meer aan belang winnen?

Een samenwerking met de taliban in Afhanistan, bijvoorbeeld. In Afghanistan wonen maar liefst 2000 etnische Oeigoeren, en sommigen zijn er ook geboren. China heeft plannen voor massale investeringen Afghanistan, maar wil die enkel doen op voorwaarde dat de Taliban meewerken aan de bestrijding van Oeigoerse militanten die zich er aansloten bij de extremistische Turkistan Islamitische Partij. De Taliban zouden de Chinese autoriteiten gerustgesteld hebben met de boodschap dat zij nooit zouden toestaan dat een strijdmacht het Afghaanse grondgebied gebruikt voor ‘handelingen ten nadele van China’.

Hier vind je het opdrachtenblad als Word-document en als PDF-bestand.

Hier vind je meer informatie over Media.21

De macht van Belgische partijen

Macron wint presidentsverkiezingen in Frankrijk