Home » Aan de slag met Nieuws in de Klas » Online Themadossiers » Ongelijkheid stijgt

Ongelijkheid stijgt

En dat bedreigt de democratie

19 april 2023

Niet iedereen is gelijk en niet iedereen heeft evenveel geld. Misschien hoeft dat ook niet. Maar als de kloof tussen mensen die steeds rijker worden en mensen die het steeds moeilijker krijgen om de eindjes aan elkaar te knopen te groot wordt, vormt dat wel een probleem. Het rare is, dat zelfs die rijke mensen dat vinden. Overheden proberen die kloof te dichten door besparingen door te voeren, maar het wordt hoe langer hoe duidelijker dat die niet het gewenste effect hebben, integendeel. Waarom dan niet die heel rijke mensen belasten? Het rare is, dat zelfs een hoop rijke mensen dat vinden.

Politieke onverschilligheid

In landen waar de ongelijkheid het grootst is, is het het vertrouwen in de politiek het kleinst. Dat schrijft Silke Goubin op EOS Wetenschap. Die politieke onverschilligheid zorgt voor een vicieuze cirkel waarbij burgers niet geloven dat een overheid nog iets aan die ongelijkheid kan doen, en politici dat dan ook niet doen omdat ze denken dat het aan een sociaal draagvlak voor herverdeling ontbreekt. En dat is een probleem voor de democratie.

Inkomensongelijkheid (CC BY-NC 2.0) Focal Foto

Pensioenen

Ook pensioenen zorgen voor ongelijkheid, met name de verschillende pensioenen voor vrouwen en mannen. Daar gaapt een kloof van gemiddeld 20 procent in het voordeel van de mannen. Dat heeft volgens onderzoekster Marjan De Coster te maken met een structurele ongelijkheid in België, ook op de arbeidsmarkt, schrijft Wim De Jonge op Apache.

Gepensioneerd koppel kijkt met afschuw naar de pensioenkloof (CC BY-NC-ND 2.0) Neil Moralee

World Economic Forum

Afgelopen januari verzamelden, zoals elk jaar sinds 1971, de grootste bedrijfsleiders, politici en andere steenrijke mensen in Davos, Zwitserland op het World Economic Forum. Die verwevenheid van het multinationale bedrijfsleven met de politiek kan beschouwd worden als de ultieme bron voor ongelijkheid. Maar hoewel de oprichter van het WEF, de Duitser Klaus Schwab, tijdens de Coronapandemie nog een boek schreef over hoe er meer aandacht zou moeten gaan naar de klimaatcrisis en de sociale ongelijkheid (The Great Reset), gaat het toch om een elite die lak heeft aan nationale grenzen en de daarbij horende overheden, schrijft Filip Michiels op Doorbraak. Al komt er stilaan ook behoorlijk wat kritiek op het WEF, en niet alleen vanuit te verwachten linkse hoek.

Het dorpje Davos in Zwitserland (CC BY-NC 2.0) Henna K.

Belastingen, al de rest is gelul

Geert Van Istendael verwijst op MO* naar de passage van de Nederlander Rutger Bregman op het World Economic Forum in Davos van vier jaar geleden. Bregman fulmineerde daar dat niemand over het echte probleem wou praten: belastingontwijking. Bregman zei letterlijk: “Belastingen, belastingen, belastingen, al de rest is gelul.” En Van Istendael is het dus met hem eens, want door te besparen wordt goede dienstverlening enkel kapotgemaakt. Zover staan we nu. Maar Van Istendael schuift ook de Oostenrijks-Duitse miljonair Marlene Engelhorn naar voor die erom smeekt om belast te worden.

Screenshot van website taxmenow.eu, opgericht door o.a. de Oostenrijks-Duitse miljonair Marlene Engelhorn

Vragen en discussiepunten

EOS: Ongelijkheid voedt ongelijkheid

Silke Goubin denkt dat overheden bepaalde maatregelen zouden kunnen nemen om de ongelijkheid tegen te gaan. Welke?

Progressieve belastingen, vermogenstaksen en andere vormen van herverdeling van inkomens.

Hoe kan de vicieuze cirkel (bevolking heeft geen vertrouwen in de overheid, die op haar beurt geen draagvlak ziet om maatregelen tegen ongelijkheid te nemen), volgens het onderzoek van Goubin doorbroken worden?

Wanneer politici leiderschap tonen en maatregelen nemen tegen ongelijkheid, suggereert mijn onderzoek dat ze hiervoor beloond kunnen worden met meer vertrouwen.

Apache: Diepe pensioenkloof tussen mannen en vrouwen

Wat ziet Kamerlid Nahima Lanjri (CD&V) als belangrijke factor van de pensioenkloof?

De zorgkloof. Voor zorgtaken, zoals het opvoeden van de kinderen, wordt nog steeds in de eerste plaats naar vrouwen gekeken.

Waarom twijfelt onderzoeker Marjan De Coster aan de vrije keuze van mensen die zorgtaken opnemen?

“Als er kinderen komen, is het toch vooral de vrouw die thuisblijft of deeltijds werkt, ook omdat vrouwen vaker in een job zitten die lager verloond wordt. Mannen zitten meer in IT-jobs of STEM-beroepen. Die lonen zijn hoger dan in de zorgsector of het onderwijs. Als er dan gekozen moet worden, blijft degene met het laagste loon thuis.”

Doorbraak: Het WEF-feestje in Davos: krijgen de afwezigen stilaan gelijk?

Wat zijn de criteria voor bedrijven om lid te worden van het World Economic Forum?

Ten eerste: ze moeten ervoor uitgenodigd worden. Vervolgens wordt er gekeken naar de graad van innovatie, het disruptief vermogen én de bredere invloed van het bedrijf. Worden ze aanvaard, dan hoesten ze voor dat lidmaatschap ook een jaarlijks lidgeld op dat kan oplopen tot een half miljoen euro.

Hoe geloofwaardig is een bedrijfsleider die zich uitspreekt tegen de aberrant hoge salarissen van ceo’s, maar zichzelf ongeveer een miljoen euro per jaar uitbetaalt?

Zeg jij het maar.

MO*: Belast mij nu

De miljonair Marlene Engelhorn vindt het, volgens de Duitse grondwet, de plicht van buitensporige rijkdom om zich af te schaffen. Hoe kom je, volgens Van Istendael, tot de definitie van ”buitensporig’?

Dat hangt niet af van een allerindividueelste voorkeur, zoals je weleens hoort beweren. Wat in een land als buitensporig rijk wordt bestempeld, moet het voorwerp zijn van democratische discussies op het publieke forum.

Waarom vindt Van Istendael taxmenow, hoe minuscuul ook, belangrijk?

De winsten van olieboorders en grondstoffengravers galopperen naar astronomische hoogten. De bankiers zwelgen in goudhopen. Het enige waar dat slag mensen last van zou kunnen hebben, is de werkelijk ondraaglijke gedachte aan een echte herverdeling van de rijkdom. Aalmoezen, geen probleem. Maar ons rechtmatig, door noeste arbeid opgehoopte vermogen aantasten, dat nooit, jamais, niemals. Trouwens, ieder vermoeden van een gedachte in die richting lobbyen ze efficiënt weg. Bah! Allemaal afgunst.

Het mag geen verrassing zijn, maar waar pleit Van Istendael voor om de ongelijkheid te laten verdwijnen?

Om eindelijk een keer verlost te raken uit onze begrotingsangst én om wachtlijsten én om personeelstekorten weg te werken, rest ons slechts één middel, één. Meer besparen kan niet, de boel kraakt nu al in zijn voegen. Meer staatsschuld mag niet. Wat schiet over? Verhoog de belastingen voor de rijkste medeburgers.

Hier vind je het opdrachtenblad als Word-document en als PDF-bestand.

Hier vind je meer informatie over Media.21

De smartphone

Hoe de aarde leefbaar houden